12.1 Suttantabhājanīya

Idha bhikkhu pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati, ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu indriyesu guttadvāro bhojane mattaññū pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto sātaccaṃ nepakkaṃ bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto.

So abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti.

So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ appasaddaṃ appanigghosaṃ vijanavātaṃ manussarāhasseyyakaṃ paṭisallānasāruppaṃ. So araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.

So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti. Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodheti. Thinamiddhaṃ pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti. Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti. Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.

So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti—

“upekkhako satimā sukhavihārī”ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati; sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā “ananto ākāso”ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati; sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma “anantaṃ viññāṇan”ti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati; sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma “natthi kiñcī”ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati; sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati.

Mātikā.

“Idhā”ti imissā diṭṭhiyā, imissā khantiyā, imissā ruciyā, imasmiṃ ādāye, imasmiṃ dhamme, imasmiṃ vinaye, imasmiṃ dhammavinaye, imasmiṃ pāvacane, imasmiṃ brahmacariye, imasmiṃ satthusāsane. Tena vuccati “idhā”ti.

“Bhikkhū”ti samaññāya bhikkhu, paṭiññāya bhikkhu, bhikkhatīti bhikkhu, bhikkhakoti bhikkhu, bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu, bhinnapaṭadharoti bhikkhu, bhindati pāpake akusale dhammeti bhikkhu, bhinnattā pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ bhikkhu, odhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu, anodhiso kilesānaṃ pahānā bhikkhu, sekkho bhikkhu, asekkho bhikkhu, nevasekkhanāsekkho bhikkhu, aggo bhikkhu, bhadro bhikkhu, maṇḍo bhikkhu, sāro bhikkhu, samaggena saṃghena ñatticatutthena kammena akuppena ṭhānārahena upasampanno bhikkhu.

“Pātimokkhan”ti sīlaṃ patiṭṭhā ādi caraṇaṃ saṃyamo saṃvaro mokkhaṃ pāmokkhaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā. “Saṃvaro”ti kāyiko avītikkamo, vācasiko avītikkamo, kāyikavācasiko avītikkamo. “Saṃvuto”ti iminā pātimokkhasaṃvarena upeto hoti samupeto upāgato samupāgato upapanno sampanno samannāgato. Tena vuccati “pātimokkhasaṃvarasaṃvuto”ti.

“Viharatī”ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati “viharatī”ti.

“Ācāragocarasampanno”ti atthi ācāro, atthi anācāro.

Tattha katamo anācāro? Kāyiko vītikkamo, vācasiko vītikkamo, kāyikavācasiko vītikkamo—  ayaṃ vuccati “anācāro”. Sabbampi dussīlyaṃ anācāro. Idhekacco veḷudānena vā pattadānena vā pupphadānena vā phaladānena vā sinānadānena vā dantakaṭṭhadānena vā cāṭukamyatāya vā muggasūpyatāya vā pāribhaṭyatāya vā jaṅghapesanikena vā aññataraññatarena vā buddhapaṭikuṭṭhena micchāājīvena jīvikaṃ kappeti—  ayaṃ vuccati “anācāro”.

Tattha katamo ācāro? Kāyiko avītikkamo, vācasiko avītikkamo, kāyikavācasiko avītikkamo—  ayaṃ vuccati “ācāro”. Sabbopi sīlasaṃvaro ācāro. Idhekacco na veḷudānena na pattadānena na pupphadānena na phaladānena na sinānadānena na dantakaṭṭhadānena na cāṭukamyatāya na muggasūpyatāya na pāribhaṭyatāya na jaṅghapesanikena na aññataraññatarena buddhapaṭikuṭṭhena micchāājīvena jīvikaṃ kappeti—  ayaṃ vuccati “ācāro”.

“Gocaro”ti atthi gocaro, atthi agocaro.

Tattha katamo agocaro? Idhekacco vesiyāgocaro vā hoti vidhavāgocaro vā thullakumārigocaro vā paṇḍakagocaro vā bhikkhunigocaro vā pānāgāragocaro vā, saṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena; yāni vā pana tāni kulāni assaddhāni appasannāni anopānabhūtāni akkosakaparibhāsakāni anatthakāmāni ahitakāmāni aphāsukakāmāni ayogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, tathārūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati—  ayaṃ vuccati “agocaro”.

Tattha katamo gocaro? Idhekacco na vesiyāgocaro hoti na vidhavāgocaro na thullakumārigocaro na paṇḍakagocaro na bhikkhunigocaro na pānāgāragocaro, asaṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi ananulomikena saṃsaggena; yāni vā pana tāni kulāni saddhāni pasannāni opānabhūtāni kāsāvapajjotāni isivātapaṭivātāni atthakāmāni hitakāmāni phāsukakāmāni yogakkhemakāmāni bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ, tathārūpāni kulāni sevati bhajati payirupāsati—  ayaṃ vuccati “gocaro”. Iti iminā ca ācārena iminā ca gocarena upeto hoti…pe…  samannāgato. Tena vuccati “ācāragocarasampanno”ti.

“Aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī”ti. Tattha katame aṇumattā vajjā? Yāni tāni vajjāni appamattakāni oramattakāni lahusāni lahusammatāni saṃyamakaraṇīyāni saṃvarakaraṇīyāni cittuppādakaraṇīyāni manasikārapaṭibaddhāni—  ime vuccanti “aṇumattā vajjā”. Iti imesu aṇumattesu vajjesu vajjadassāvī ca hoti bhayadassāvī ca ādīnavadassāvī ca nissaraṇadassāvī ca. Tena vuccati “aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī”ti.

“Samādāya sikkhati sikkhāpadesū”ti. Tattha katamā sikkhā? Catasso sikkhā—  bhikkhūnaṃ bhikkhusikkhā, bhikkhunīnaṃ bhikkhunisikkhā, upāsakānaṃ upāsakasikkhā, upāsikānaṃ upāsikasikkhā. Imā vuccanti “sikkhāyo”. Iti imāsu sikkhāsu sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ samādāya vattati. Tena vuccati “samādāya sikkhati sikkhāpadesū”ti.

“Indriyesu guttadvāro”ti atthi indriyesu guttadvāratā, atthi aguttadvāratā.

Tattha katamā indriyesu aguttadvāratā? Idhekacco cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe…  ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe…  jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe…  kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe…  manasā dhammaṃ viññāya nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati manindriyaṃ, manindriye na saṃvaraṃ āpajjati. Yā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ agutti agopanā anārakkho asaṃvaro—  ayaṃ vuccati “indriyesu aguttadvāratā”.

Tattha katamā indriyesu guttadvāratā? Idhekacco cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe…  ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe…  jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe…  kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe…  manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Ñatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. Yā imesaṃ channaṃ indriyānaṃ gutti gopanā ārakkho saṃvaro—  ayaṃ vuccati “indriyesu guttadvāratā”. Imāya indriyesu guttadvāratāya upeto hoti samupeto…pe…  samannāgato. Tena vuccati “indriyesu guttadvāro”ti.

“Bhojane mattaññū”ti atthi bhojane mattaññutā, atthi bhojane amattaññutā.

Tattha katamā bhojane amattaññutā? Idhekacco appaṭisaṅkhā ayoniso āhāraṃ āhāreti davāya madāya maṇḍanāya vibhūsanāya. Yā tattha asantuṭṭhitā amattaññutā appaṭisaṅkhā bhojane—  ayaṃ vuccati “bhojane amattaññutā”ti.

Tattha katamā bhojane mattaññutā? Idhekacco paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti—

“neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsu vihāro cā”ti. Yā tattha santuṭṭhitā mattaññutā paṭisaṅkhā bhojane—  ayaṃ vuccati “bhojane mattaññutā”. Imāya bhojane mattaññutāya upeto hoti…pe…  samannāgato. Tena vuccati “bhojane mattaññū”ti.

Kathañca bhikkhu pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto hoti? Idha bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā paṭhamayāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti, rattiyā majjhimayāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasikaritvā, rattiyā pacchimayāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti. Evaṃ bhikkhu pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyutto.

“Sātaccan”ti. Yo cetasiko vīriyārambho…pe…  sammāvāyāmo.

“Nepakkan”ti. Yā paññā pajānanā…pe…  amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi.

“Bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto”ti. Tattha katame bodhipakkhikā dhammā? Satta bojjhaṅgā—  satisambojjhaṅgo, dhammavicayasambojjhaṅgo, vīriyasambojjhaṅgo, pītisambojjhaṅgo, passaddhisambojjhaṅgo, samādhisambojjhaṅgo, upekkhāsambojjhaṅgo. Ime vuccanti “bodhipakkhikā dhammā”. Iti te bodhipakkhike dhamme āsevati bhāveti bahulīkaroti. Tena vuccati “bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyutto”ti.

Kathañca bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti; gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti? Idha bhikkhu sato sampajāno abhikkamati, sato sampajāno paṭikkamati, sato sampajāno āloketi, sato sampajāno viloketi, sato sampajāno samiñjeti, sato sampajāno pasāreti, sato sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sato sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sato sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sato sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sato sampajānakārī hotīti.

Tattha katamā sati? Yā sati anussati paṭissati sati saraṇatā dhāraṇatā apilāpanatā asammussanatā sati satindriyaṃ satibalaṃ sammāsati—  ayaṃ vuccati “sati”.

“Sampajāno”ti tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā vicayo pavicayo dhammavicayo sallakkhaṇā upalakkhaṇā paccupalakkhaṇā paṇḍiccaṃ kosallaṃ nepuññaṃ vebhabyā cintā upaparikkhā bhūrīmedhā pariṇāyikā vipassanā sampajaññaṃ patodo paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ paññāsatthaṃ paññāpāsādo paññāāloko paññāobhāso paññāpajjoto paññāratanaṃ amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi—  idaṃ vuccati “sampajaññaṃ”. Iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti…pe…  samannāgato. Evaṃ bhikkhu sato sampajāno abhikkamati, sato sampajāno paṭikkamati, sato sampajāno āloketi, sato sampajāno viloketi, sato sampajāno samiñjeti, sato sampajāno pasāreti, sato sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sato sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sato sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sato sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti.

“Vivittan”ti santike cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ vivittaṃ. Dūre cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ vivittaṃ.

“Senāsanan”ti mañcopi senāsanaṃ, pīṭhampi senāsanaṃ, bhisipi senāsanaṃ, bibbohanampi senāsanaṃ, vihāropi senāsanaṃ, aḍḍhayogopi senāsanaṃ, pāsādopi senāsanaṃ, aṭṭopi senāsanaṃ, māḷopi senāsanaṃ, leṇampi senāsanaṃ, guhāpi senāsanaṃ, rukkhamūlampi senāsanaṃ, veḷugumbopi senāsanaṃ. Yattha vā pana bhikkhū paṭikkamanti sabbametaṃ senāsanaṃ.

“Vivittaṃ senāsanaṃ bhajatī”ti imaṃ vivittaṃ senāsanaṃ bhajati sambhajati sevati nisevati saṃsevati. Tena vuccati “vivittaṃ senāsanaṃ bhajatī”ti.

“Araññan”ti nikkhamitvā bahi indakhīlā sabbametaṃ araññaṃ.

“Rukkhamūlan”ti rukkhamūlaṃyeva rukkhamūlaṃ. Pabbatoyeva pabbato. Kandarāyeva kandarā. Giriguhāyeva giriguhā. Susānaṃyeva susānaṃ. Abbhokāsoyeva abbhokāso. Palālapuñjoyeva palālapuñjo.

“Vanapatthan”ti dūrānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. “Vanapatthan”ti vanasaṇḍānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. “Vanapatthan”ti bhīsanakānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. “Vanapatthan”ti salomahaṃsānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. “Vanapatthan”ti pariyantānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. “Vanapatthan”ti na manussūpacārānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ. “Vanapatthan”ti durabhisambhavānametaṃ senāsanānaṃ adhivacanaṃ.

“Appasaddan”ti santike cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ appasaddaṃ. Dūre cepi senāsanaṃ hoti, tañca anākiṇṇaṃ gahaṭṭhehi pabbajitehi. Tena taṃ appasaddaṃ.

“Appanigghosan”ti yadeva taṃ appasaddaṃ tadeva taṃ appanigghosaṃ. Yadeva taṃ appanigghosaṃ tadeva taṃ vijanavātaṃ. Yadeva taṃ vijanavātaṃ tadeva taṃ manussarāhasseyyakaṃ. Yadeva taṃ manussarāhasseyyakaṃ tadeva taṃ paṭisallānasāruppaṃ.

“Araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā”ti araññagato vā hoti rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā.

“Nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā”ti nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā.

“Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāyā”ti ujuko hoti kāyo ṭhito paṇihito.

“Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā”ti tattha katamā sati? Yā sati anussati paṭissati…pe…  sammāsati—  ayaṃ vuccati “sati”. Ayaṃ sati upaṭṭhitā hoti supaṭṭhitā nāsikagge vā mukhanimitte vā. Tena vuccati “parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā”ti.

“Abhijjhaṃ loke pahāyā”ti tattha katamā abhijjhā? Yo rāgo sārāgo…pe…  cittassa sārāgo—  ayaṃ vuccati “abhijjhā”.

Tattha katamo loko? Pañcupādānakkhandhā loko—  ayaṃ vuccati “loko”. Ayaṃ abhijjhā imamhi loke santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati “abhijjhaṃ loke pahāyā”ti.

“Vigatābhijjhena cetasā”ti tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe…  tajjāmanoviññāṇadhātu—  idaṃ vuccati “cittaṃ”. Idaṃ cittaṃ vigatābhijjhaṃ hoti. Tena vuccati “vigatābhijjhena cetasā”ti.

“Viharatī”ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati “viharatī”ti.

“Abhijjhāya cittaṃ parisodhetī”ti tattha katamā abhijjhā? Yo rāgo sārāgo…pe…  cittassa sārāgo—  ayaṃ vuccati “abhijjhā”.

Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe…  tajjāmanoviññāṇadhātu—  idaṃ vuccati “cittaṃ”. Idaṃ cittaṃ imāya abhijjhāya sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati “abhijjhāya cittaṃ parisodhetī”ti.

“Byāpādapadosaṃ pahāyā”ti atthi byāpādo, atthi padoso.

Tattha katamo byāpādo? Yo cittassa āghāto paṭighāto paṭighaṃ paṭivirodho kopo pakopo sampakopo doso padoso sampadoso cittassa byāpatti manopadoso kodho kujjhanā kujjhitattaṃ doso dussanā dussitattaṃ byāpatti byāpajjanā byāpajjitattaṃ virodho paṭivirodho caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa—  ayaṃ vuccati “byāpādo”.

Tattha katamo padoso? Yo byāpādo so padoso, yo padoso so byāpādo. Iti ayañca byāpādo ayañca padoso santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati “byāpādapadosaṃ pahāyā”ti.

“Abyāpannacitto”ti tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe…  tajjāmanoviññāṇadhātu—  idaṃ vuccati “cittaṃ”. Idaṃ cittaṃ abyāpannaṃ hoti. Tena vuccati “abyāpannacitto”ti.

“Viharatī”ti…pe…  tena vuccati “viharatī”ti.

“Byāpādapadosā cittaṃ parisodhetī”ti. Atthi byāpādo atthi padoso.

Tattha katamo byāpādo? Yo cittassa āghāto…pe…  caṇḍikkaṃ asuropo anattamanatā cittassa—  ayaṃ vuccati “byāpādo”.

Tattha katamo padoso? Yo byāpādo so padoso, yo padoso so byāpādo.

Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe…  tajjāmanoviññāṇadhātu—  idaṃ vuccati “cittaṃ”. Idaṃ cittaṃ imamhā byāpādapadosā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati “byāpādapadosā cittaṃ parisodhetī”ti.

“Thinamiddhaṃ pahāyā”ti atthi thinaṃ, atthi middhaṃ.

Tattha katamaṃ thinaṃ? Yā cittassa akalyatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnaṃ līyanā līyitattaṃ thinaṃ thiyanā thiyitattaṃ cittassa—  idaṃ vuccati “thinaṃ”.

Tattha katamaṃ middhaṃ? Yā kāyassa akalyatā akammaññatā onāho pariyonāho antosamorodho middhaṃ suppaṃ pacalāyikā suppaṃ suppanā suppitattaṃ—  idaṃ vuccati “middhaṃ”. Iti idañca thinaṃ idañca middhaṃ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati “thinamiddhaṃ pahāyā”ti.

“Vigatathinamiddho”ti. Tassa thinamiddhassa cattattā vantattā muttattā pahīnattā paṭinissaṭṭhattā pahīnapaṭinissaṭṭhattā. Tena vuccati “vigatathinamiddho”ti.

“Viharatī”ti…pe…  tena vuccati “viharatī”ti.

“Ālokasaññī”ti. Tattha katamā saññā? Yā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ—  ayaṃ vuccati “saññā”. Ayaṃ saññā ālokā hoti vivaṭā parisuddhā pariyodātā. Tena vuccati “ālokasaññī”ti.

“Sato sampajāno”ti. Tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe…  sammāsati—  ayaṃ vuccati “sati”.

Tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā…pe…  amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi—  idaṃ vuccati “sampajaññaṃ”. Iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti…pe…  samannāgato. Tena vuccati “sato sampajāno”ti.

“Thinamiddhā cittaṃ parisodhetī”ti. Atthi thinaṃ, atthi middhaṃ.

Tattha katamaṃ thinaṃ…pe…  idaṃ vuccati “thinaṃ”.

Tattha katamaṃ middhaṃ…pe…  idaṃ vuccati “middhaṃ”.

Tattha katamaṃ cittaṃ…pe…  idaṃ vuccati “cittaṃ”. Idaṃ cittaṃ imamhā thinamiddhā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati “thinamiddhā cittaṃ parisodhetī”ti.

“Uddhaccakukkuccaṃ pahāyā”ti atthi uddhaccaṃ, atthi kukkuccaṃ.

Tattha katamaṃ uddhaccaṃ? Yaṃ cittassa uddhaccaṃ avūpasamo cetaso vikkhepo bhantattaṃ cittassa—  idaṃ vuccati “uddhaccaṃ”.

Tattha katamaṃ kukkuccaṃ? Akappiye kappiyasaññitā, kappiye akappiyasaññitā, avajje vajjasaññitā, vajje avajjasaññitā, yaṃ evarūpaṃ kukkuccaṃ kukkuccāyanā kukkuccāyitattaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekhā—  idaṃ vuccati “kukkuccaṃ”. Iti idañca uddhaccaṃ idañca kukkuccaṃ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati “uddhaccakukkuccaṃ pahāyā”ti.

“Anuddhato”ti tassa uddhaccakukkuccassa cattattā vantattā muttattā pahīnattā paṭinissaṭṭhattā pahīnapaṭinissaṭṭhattā. Tena vuccati “anuddhato”ti.

“Viharatī”ti…pe…  tena vuccati “viharatī”ti. ( )

“Vūpasantacitto”ti. Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe…  tajjāmanoviññāṇadhātu—  idaṃ vuccati “cittaṃ”. Idaṃ cittaṃ ajjhattaṃ santaṃ hoti samitaṃ vūpasantaṃ. Tena vuccati “ajjhattaṃ vūpasantacitto”ti.

“Uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodhetī”ti atthi uddhaccaṃ, atthi kukkuccaṃ.

Tattha katamaṃ uddhaccaṃ? Yaṃ cittassa uddhaccaṃ avūpasamo cetaso vikkhepo bhantattaṃ cittassa—  idaṃ vuccati “uddhaccaṃ”.

Tattha katamaṃ kukkuccaṃ…pe…  idaṃ vuccati “kukkuccaṃ”.

Tattha katamaṃ cittaṃ…pe…  idaṃ vuccati “cittaṃ”. Idaṃ cittaṃ imamhā uddhaccakukkuccā sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati “uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodhetī”ti.

“Vicikicchaṃ pahāyā”ti, tattha katamā vicikicchā? Yā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ vimati vicikicchā dveḷhakaṃ dvidhāpatho saṃsayo anekaṃsaggāho āsappanā parisappanā apariyogāhaṇā chambhitattaṃ cittassa manovilekho—  ayaṃ vuccati “vicikicchā”. Ayaṃ vicikicchā santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati “vicikicchaṃ pahāyā”ti.

“Tiṇṇavicikiccho”ti, imaṃ vicikicchaṃ tiṇṇo hoti uttiṇṇo nittiṇṇo pāraṅgato pāramanuppatto. Tena vuccati “tiṇṇavicikiccho”ti.

“Akathaṃkathī kusalesu dhammesū”ti imāya vicikicchāya kusalesu dhammesu na kaṅkhati na vicikicchati akathaṃkathī hoti nikkathaṃkathī vikathaṃkatho. Tena vuccati “akathaṃkathī kusalesu dhammesū”ti.

“Vicikicchāya cittaṃ parisodhetī”ti, tattha katamā vicikicchā? Yā kaṅkhā kaṅkhāyanā kaṅkhāyitattaṃ chambhitattaṃ cittassa manovilekho—  ayaṃ vuccati “vicikicchā”.

Tattha katamaṃ cittaṃ? Yaṃ cittaṃ mano mānasaṃ…pe…  tajjāmanoviññāṇadhātu—  idaṃ vuccati “cittaṃ”. Idaṃ cittaṃ imāya vicikicchāya sodheti visodheti parisodheti moceti vimoceti parimoceti. Tena vuccati “vicikicchāya cittaṃ parisodhetī”ti.

“Ime pañca nīvaraṇe pahāyā”ti ime pañca nīvaraṇā santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati “ime pañca nīvaraṇe pahāyā”ti.

“Cetaso upakkilese”ti ime pañca nīvaraṇā cittassa upakkilesā.

“Paññāya dubbalīkaraṇe”ti imehi pañcahi nīvaraṇehi anuppannā ceva paññā na uppajjati uppannā ca paññā nirujjhati. Tena vuccati “paññāya dubbalīkaraṇe”ti.

“Vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehī”ti tattha katame kāmā? Chando kāmo, rāgo kāmo, chandarāgo kāmo, saṅkappo kāmo, rāgo kāmo, saṅkapparāgo kāmo—  ime vuccanti “kāmā”.

Tattha katame akusalā dhammā? Kāmacchando, byāpādo, thinaṃ, middhaṃ, uddhaccaṃ, kukkuccaṃ, vicikicchā—  ime vuccanti “akusalā dhammā”. Iti imehi ca kāmehi imehi ca akusalehi dhammehi vivitto hoti. Tena vuccati “vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehī”ti.

“Savitakkaṃ savicāran”ti atthi vitakko, atthi vicāro.

Tattha katamo vitakko? Yo takko vitakko saṅkappo appanā byappanā cetaso abhiniropanā sammāsaṅkappo—  ayaṃ vuccati “vitakko”.

Tattha katamo vicāro? Yo cāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhanatā anupekkhanatā—  ayaṃ vuccati “vicāro”. Iti iminā ca vitakkena iminā ca vicārena upeto hoti…pe…  samannāgato. Tena vuccati “savitakkaṃ savicāran”ti.

“Vivekajan”ti vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā—  te imasmiṃ viveke jātā honti sañjātā nibbattā abhinibbattā pātubhūtā. Tena vuccati “vivekajan”ti.

“Pītisukhan”ti atthi pīti, atthi sukhaṃ.

Tattha katamā pīti? Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa—  ayaṃ vuccati “pīti”.

Tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā—  idaṃ vuccati “sukhaṃ”. Idaṃ sukhaṃ imāya pītiyā sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati “pītisukhan”ti.

“Paṭhaman”ti gaṇanānupubbatā paṭhamaṃ. Idaṃ paṭhamaṃ samāpajjatīti paṭhamaṃ.

“Jhānan”ti vitakko, vicāro, pīti, sukhaṃ, cittassekaggatā.

“Upasampajjā”ti yo paṭhamassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.

“Viharatī”ti…pe…  tena vuccati “viharatī”ti.

“Vitakkavicārānaṃ vūpasamā”ti, atthi vitakko, atthi vicāro.

Tattha katamo vitakko? Yo takko vitakko…pe…  sammāsaṅkappo—  ayaṃ vuccati “vitakko”.

Tattha katamo vicāro? Yo cāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhanatā anupekkhanatā—  ayaṃ vuccati “vicāro”. Iti ayañca vitakko ayañca vicāro santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati “vitakkavicārānaṃ vūpasamā”ti.

“Ajjhattan”ti yaṃ ajjhattaṃ paccattaṃ.

“Sampasādanan”ti yā saddhā saddahanā okappanā abhippasādo.

“Cetaso ekodibhāvan”ti yā cittassa ṭhiti…pe…  sammāsamādhi.

“Avitakkaṃ avicāran”ti atthi vitakko, atthi vicāro.

Tattha katamo vitakko? Yo takko vitakko…pe…  sammāsaṅkappo—  ayaṃ vuccati “vitakko”.

Tattha katamo vicāro? Yo cāro anucāro vicāro anuvicāro upavicāro cittassa anusandhanatā anupekkhanatā—  ayaṃ vuccati “vicāro”. Iti ayañca vitakko ayañca vicāro santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati “avitakkaṃ avicāran”ti.

“Samādhijan”ti sampasādo pītisukhaṃ—  te imasmiṃ samādhimhi jātā honti sañjātā nibbattā abhinibbattā pātubhūtā. Tena vuccati “samādhijan”ti.

“Pītisukhan”ti atthi pīti, atthi sukhaṃ.

Tattha katamā pīti…pe…  ayaṃ vuccati “pīti”.

Tattha katamaṃ sukhaṃ…pe…  idaṃ vuccati “sukhaṃ”. Idaṃ sukhaṃ imāya pītiyā sahagataṃ hoti sahajātaṃ saṃsaṭṭhaṃ sampayuttaṃ. Tena vuccati “pītisukhan”ti.

“Dutiyan”ti gaṇanānupubbatā dutiyaṃ. Idaṃ dutiyaṃ samāpajjatīti dutiyaṃ.

“Jhānan”ti sampasādo, pītisukhaṃ, cittassekaggatā.

“Upasampajjā”ti yo dutiyassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.

“Viharatī”ti…pe…  tena vuccati “viharatī”ti.

“Pītiyā ca virāgā”ti tattha katamā pīti? Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa—  ayaṃ vuccati “pīti”. Ayaṃ pīti santā hoti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati “pītiyā ca virāgā”ti.

“Upekkhako”ti tattha katamā upekkhā? Yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa—  ayaṃ vuccati “upekkhā”. Imāya upekkhāya upeto hoti…pe…  samannāgato. Tena vuccati “upekkhako”ti.

“Viharatī”ti…pe…  tena vuccati “viharatī”ti.

“Sato ca sampajāno”ti tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe…  sammāsati—  ayaṃ vuccati “sati”.

Tattha katamaṃ sampajaññaṃ? Yā paññā pajānanā…pe…  amoho dhammavicayo sammādiṭṭhi—  idaṃ vuccati “sampajaññaṃ”. Iti imāya ca satiyā iminā ca sampajaññena upeto hoti…pe…  samannāgato. Tena vuccati “sato ca sampajāno”ti.

“Sukhañca kāyena paṭisaṃvedetī”ti tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā—  idaṃ vuccati “sukhaṃ”.

Tattha katamo kāyo? Saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho—  ayaṃ vuccati “kāyo”. Idaṃ sukhaṃ iminā kāyena paṭisaṃvedeti. Tena vuccati “sukhañca kāyena paṭisaṃvedetī”ti.

“Yaṃ taṃ ariyā ācikkhantī”ti tattha katame ariyā? Ariyā vuccanti buddhā ca buddhasāvakā ca. Te imaṃ ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttāniṃ karonti pakāsenti. Tena vuccati “yaṃ taṃ ariyā ācikkhantī”ti.

“Upekkhako satimā sukhavihārī”ti tattha katamā upekkhā? Yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa—  ayaṃ vuccati “upekkhā”.

Tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe…  sammāsati—  ayaṃ vuccati “sati”.

Tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā—  idaṃ vuccati “sukhaṃ”. Iti imāya ca upekkhāya imāya ca satiyā iminā ca sukhena samannāgato iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati “upekkhako satimā sukhavihārī”ti.

“Tatiyan”ti gaṇanānupubbatā tatiyaṃ. Idaṃ tatiyaṃ samāpajjatīti tatiyaṃ.

“Jhānan”ti upekkhā, sati, sampajaññaṃ, sukhaṃ, cittassekaggatā.

“Upasampajjā”ti yo tatiyassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.

“Viharatī”ti…pe…  tena vuccati “viharatī”ti.

“Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā”ti, atthi sukhaṃ, atthi dukkhaṃ.

Tattha katamaṃ sukhaṃ? Yaṃ kāyikaṃ sātaṃ kāyikaṃ sukhaṃ kāyasamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ kāyasamphassajā sātā sukhā vedanā—  idaṃ vuccati “sukhaṃ”.

Tattha katamaṃ dukkhaṃ? Yaṃ kāyikaṃ asātaṃ kāyikaṃ dukkhaṃ kāyasamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ kāyasamphassajā asātā dukkhā vedanā—  idaṃ vuccati “dukkhaṃ”. Iti idañca sukhaṃ idañca dukkhaṃ santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati “sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā”ti.

“Pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā”ti atthi somanassaṃ, atthi domanassaṃ.

Tattha katamaṃ somanassaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā sātā sukhā vedanā—  idaṃ vuccati “somanassaṃ”.

Tattha katamaṃ domanassaṃ? Yaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetasikaṃ dukkhaṃ cetosamphassajaṃ asātaṃ dukkhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā asātā dukkhā vedanā—  idaṃ vuccati “domanassaṃ”. Iti idañca somanassaṃ idañca domanassaṃ pubbeva santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati “pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā”ti.

“Adukkhamasukhan”ti yaṃ cetasikaṃ neva sātaṃ nāsātaṃ cetosamphassajaṃ adukkhamasukhaṃ vedayitaṃ cetosamphassajā adukkhamasukhā vedanā. Tena vuccati “adukkhamasukhan”ti.

“Upekkhāsatipārisuddhin”ti, tattha katamā upekkhā? Yā upekkhā upekkhanā ajjhupekkhanā majjhattatā cittassa—  ayaṃ vuccati “upekkhā”.

Tattha katamā sati? Yā sati anussati…pe…  sammāsati—  ayaṃ vuccati “sati”. Ayaṃ sati imāya upekkhāya vivaṭā hoti parisuddhā pariyodātā. Tena vuccati “upekkhāsatipārisuddhin”ti.

“Catutthan”ti gaṇanānupubbatā catutthaṃ, idaṃ catutthaṃ samāpajjatīti catutthaṃ.

“Jhānan”ti upekkhā, sati, cittassekaggatā.

“Upasampajjā”ti yo catutthassa jhānassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.

“Viharatī”ti…pe…  tena vuccati “viharatī”ti.

“Sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā”ti tattha katamā rūpasaññā? Rūpāvacarasamāpattiṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ—  imā vuccanti “rūpasaññāyo”. Imā rūpasaññāyo atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati “sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā”ti.

“Paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā”ti tattha katamā paṭighasaññā? Rūpasaññā saddasaññā…pe…  phoṭṭhabbasaññā—  imā vuccanti “paṭighasaññāyo”. Imā paṭighasaññāyo santā honti samitā vūpasantā atthaṅgatā abbhatthaṅgatā appitā byappitā sositā visositā byantīkatā. Tena vuccati “paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā”ti.

“Nānattasaññānaṃ amanasikārā”ti tattha katamā nānattasaññā? Asamāpannassa manodhātu samaṅgissa vā manoviññāṇadhātu samaṅgissa vā saññā sañjānanā sañjānitattaṃ—  imā vuccanti “nānattasaññāyo”. Imā nānattasaññāyo na manasi karoti. Tena vuccati “nānattasaññānaṃ amanasikārā”ti.

“Ananto ākāso”ti, tattha katamo ākāso? Yo ākāso ākāsagataṃ aghaṃ aghagataṃ vivaro vivaragataṃ asamphuṭṭhaṃ catūhi mahābhūtehi—  ayaṃ vuccati “ākāso”. Tasmiṃ ākāse cittaṃ ṭhapeti saṇṭhapeti anantaṃ pharati. Tena vuccati “ananto ākāso”ti.

“Ākāsānañcāyatanan”ti ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.

“Upasampajjā”ti yo ākāsānañcāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.

“Viharatī”ti…pe…  tena vuccati “viharatī”ti.

“Sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkammā”ti imaṃ ākāsānañcāyatanaṃ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati “sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkammā”ti.

“Anantaṃ viññāṇan”ti taṃyeva ākāsaṃ viññāṇena phuṭṭhaṃ manasi karoti anantaṃ pharati. Tena vuccati “anantaṃ viññāṇan”ti.

“Viññāṇañcāyatanan”ti viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.

“Upasampajjā”ti yo viññāṇañcāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.

“Viharatī”ti…pe…  tena vuccati “viharatī”ti.

“Sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkammā”ti imaṃ viññāṇañcāyatanaṃ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati “sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkammā”ti.

“Natthi kiñcī”ti taṃyeva viññāṇaṃ bhāveti vibhāveti antaradhāpeti, “natthi kiñcī”ti passati. Tena vuccati “natthi kiñcī”ti.

“Ākiñcaññāyatanan”ti ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.

“Upasampajjā”ti yo ākiñcaññāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.

“Viharatī”ti…pe…  tena vuccati “viharatī”ti.

“Sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkammā”ti imaṃ ākiñcaññāyatanaṃ atikkanto hoti vītikkanto samatikkanto. Tena vuccati “sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkammā”ti.

“Nevasaññīnāsaññī”ti taṃyeva ākiñcaññāyatanaṃ santato manasi karoti saṅkhārāvasesasamāpattiṃ bhāveti. Tena vuccati “nevasaññīnāsaññī”ti.

“Nevasaññānāsaññāyatanan”ti nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa vā upapannassa vā diṭṭhadhammasukhavihārissa vā cittacetasikā dhammā.

“Upasampajjā”ti yo nevasaññānāsaññāyatanassa lābho paṭilābho patti sampatti phusanā sacchikiriyā upasampadā.

“Viharatī”ti iriyati vattati pāleti yapeti yāpeti carati viharati. Tena vuccati “viharatī”ti.

Suttantabhājanīyaṃ.