Jinacaritaya
Jinacaritaya
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
1.
Uttamaṃ uttamaṅgena namassitvā mahesino;
Nibbāṇamadhudaṃ pādapaṅkajaṃ sajjanālinaṃ.
2.
Mahāmohatamaṃ loke dhaṃsentaṃ dhammabhākaraṃ;
Pātubhūtaṃ mahātejaṃ dhammarājodayācale.
3.
Jantucittasare jātaṃ pasādakumudaṃ sadā;
Bodhentaṃ saṅghavandañca silorukiraṇujjalaṃ.
4.
Tahiṃ, tahiṃ suvitthiṇṇaṃ jinassa caritaṃ hitaṃ;
Pavakkhāmi samāsena sadā’nussaraṇatthiko.
5.
Paṇitaṃ taṃ sarantānaṃ dullabhampi sivaṃpadaṃ;
Adullabhaṃ bhave bhogapaṭilābhamhi kā kathā?
6.
Tasmā taṃ bhaññamānaṃ me cittavuttapadakkamaṃ;
Sundaraṃ madhuraṃ suddhaṃ sotusotarasāyanaṃ.
7.
Sotahatthapuṭā sammā gahetvāna nirantaraṃ;
Ajarāmarami’cchantā sādhavo paribhuñjatha.
8.
Kappasatasahassassa catunnaṃ cā’pi matthake;
Asaṅkheyyānamā’vāsaṃ sabbadā puññakāminaṃ.
9.
Nānāratanasampannaṃ nānājanasamākulaṃ;
Vicittāpaṇa saṃkiṇṇaṃ toraṇa gghika bhūsitaṃ.
10.
Yuttaṃ dasahi saddehi devindapurasannibhaṃ;
Puraṃ amarasaṅkhātaṃ ahosī ruciraṃ varaṃ.
11.
Tahiṃ brāhmanvaye jāto sabbalokābhipūjito;
Mahādayo mahāpañño abhirūpo manoramo.
12.
Sumedho nāma nāmena vedasāgarapāragū;
Kumāro’si garūnaṃ so avasāne jinaṃkuro.
13.
Rāsivaḍḍhakamaccena dassitaṃ amitaṃ dhanaṃ;
Anekasatagabbhesu nicitaṃ taṃ udikkhiya.
14.
Dhanasannicayaṃ katvā aho mayhaṃ pitādayo;
Gatā māsakame’kampi nevā’dāya divaṃ iti.
15.
Saṃvegamu’payāto’vacīmantesī’ti guṇākaro;
Dhanasāraṃ ihaṃ gayha gantuṃ yuttanti me pana.
16.
Rahogato nisīditvā sundare nijamandire;
Dehe doso udikkhanto ovadanto’pi attano.
17.
Bhedanaṃ tanunodukkhaṃ dukkho tasso’dayo’pi ca;
Jātidhammo jarādhammo vyādhidhammo ahaṃ iti.
18.
Evamā’dīhi dehasmiṃ disvā dose anekadhā;
Pure bheriṃ carāpetvā ārocetvāna rājino.
19.
Bherinādasugandhena yācakālisamāgate;
Dānakiñjakkhaoghena sattāhaṃ pīnayī tato.
20.
Dānaggahimabindūnaṃ nipātenā’pi dhaṃsanaṃ;
Ayātaṃ taṃ viloketvā ratanambujakānanaṃ.
21.
Rudato ñātisaṅghassa jalitānalakānanā;
Gajindo viya gehamhā nikkhamitvā manoramā.
22.
Mahantaṃ so mahāvīro upagañchi himālayaṃ;
Haricandanakappūrāgarugandhehi vāsitaṃ.
23.
Suphallacampakāsokapāṭalītilakehi ca;
Pūgapunnāganāgādipādapehi ca maṇḍitaṃ.
24.
Sīhavyagghataracchehi ibhadīpikapīhi ca;
Turaṅgamādinekehi migehi ca samākulaṃ.
25.
Sāḷikāravihaṃsehi haṃsakoñcasuvehi ca;
Kapotakaravīkādisakuntehi ca kūjitaṃ.
26.
Yakkharakkhasagandhabbadevadānavakehi ca;
Siddhavijjādharādīhi bhūtehi ca nisevitaṃ.
27.
Manosīlindanīlorucārupabbatapantihi;
Sajjhuhemādinekehi bhūdharehi ca bhāsuraṃ.
28.
Suvaṇṇamaṇisopānanekatitthasarehi ca;
Sobhitaṃ tattha kīḷantanekadevaṅganāhi ca.
29.
Sītasīkarasañchannanijjharānaṃ satehi ca;
Kiṇṇaroragaraṅgehi rammehi virājitaṃ.
30.
Sikhaṇḍisaṇḍanaccehi latānaṃ maṇḍapehi ca;
Setavālukasañchannamālakehi ca maṇḍitaṃ.
31.
Suvaṇṇamaṇimuttādi anekaratanākaraṃ;
Icchantānaṃ janālīnaṃ puññakiñjakkhamā’layaṃ.
32.
Tama’jjhogayha so dhīro sahassakkhena māpite;
Disvā isiparikkhāre paṇṇasālavare tahiṃ.
33.
Isivesaṃ gahetvāna viharanto samāhito;
Sattāha’bbhantare pañca abhiñña’ṭṭhavidhā’pi ca.
34.
Uppādetvā samāpattisukhene’ca tapodhano;
Nabhasā divase’kasmiṃ gacchanto janataṃ isi.
35.
Sodhentama’ñjasaṃ disvā otaritvā nabhā tahiṃ;
Iti taṃ janataṃ pucchi kasmā sodhetha añjasaṃ.
36.
Sumedha tvaṃ najānāsi dīpaṅkaratathāgato;
Sambodhimu’ttamaṃ patvā dhammacakkama’nuttaraṃ.
37.
Pavattetvāna lokassa karonto dhammasaṅgahaṃ;
Rammaṃ rammapuraṃ patvā vasatī’ha sudassane.
38.
Bhikkhusatasahassehi catūhi vimalehi taṃ;
Nimantayimha dānena mayaṃ lokekanāyaka.
39.
Tassa āgamanatthāya maggaṃ sodhema cakkhuma;
Iti sotassa so tassa sukhaṃ dento jano’braviṃ.
40.
Buddho’ti vacanaṃ sutvā pītiyo’daggamānaso;
Sakabhāvena saṇṭhātuṃ nevasakkhi guṇākaro.
41.
Tenā’raddhañjasā dhīro yācitvāna padesakaṃ;
Labhitvā visamaṃ ṭhānaṃ samaṃ kātuṃ samārabhi.
42.
Nā’laṅkateyeva tahiṃ padese,
Lokekanātho sanarāmarehi;
Sampūjito lokahito mahesi,
Vasīhi saddhiṃ paṭipajji maggaṃ.
43.
Chabbaṇṇaraṃsijālehi pajjalantaṃ tathāgataṃ;
Āgacchantaṃ tahi disvā modamāno vicintayi.
44.
Yannūni’massa dhīrassa setuṃ katvāna kaddame;
Sakattānaṃ nipajjaye sasaṅghassa mahesino.
45.
Dīgharattāma’laṃ taṃ me hitāya ca sukhāya ca;
Icce’vaṃ cintayitvāna nipanno’so jinaṅkuro.
46.
Pabodhetvāna disvāna cārulocanapaṅkaje;
Puna’pe’vaṃ vicintesi nipanno dhitimā tahiṃ.
47.
Iccheyyaṃ ce’hama’jje’va hantvā’nantaraṇe bhave;
Saṅghassa navako hutvā paviseyyaṃ puraṃ varaṃ.
48.
Kima’ññātakavesena klesanibbāpaṇena me;
Ayaṃ buddho’va’haṃ buddho hutvā loke anuttaro.
49.
Janataṃ dhammanāvāya tāretvāna bhavaṇṇavāva;
Nibbāṇapuramā’netvā seyyaṃ me parinibbutaṃ.
50.
Icce’vaṃ cintayitvāna nipanno kaddame tahiṃ;
Suvaṇṇakadalikkhandhasannibho so’ti sobhati.
51.
Chabbaṇṇaraṃsīhi virājamānaṃ,
Disvā manuññaṃ sugatattabhāvaṃ;
Sañjātapītīhi udaggacitto,
Sambodhiyā chandama’kāsi dhīro.
52.
Āgantvāna tahiṃ ṭhānaṃ isiṃ paṅke nipannakaṃ;
Lokassa setubhūto’pi setubhūtaṃ tama’ttano.
53.
Disvā ussīsake tassa ṭhatvā lokekasetuno;
Lokekalocano dhīro dīpaṅkaratathāgato.
54.
Gotamo nāma nāmena sambuddho’yaṃ anāgate;
Bhavissatīti vyākāsi sāvake ca purādike.
55.
Idaṃ vatvāna katvāna sasaṅgho taṃ padakkhiṇaṃ;
Pūjesi aṭṭhamuṭṭhihi kusumehi guṇappiyo.
56.
Iti kātūna pāyāsi sasaṅgho lokanāyakova;
Rammakaṃ nāma nagaraṃ rammārāmālayālayaṃ
57.
Jinassa vacanaṃ sutvā uṭṭhahitvāna paṅkato;
Mudito devasaṅghehi kusumādīhi pūjito.
58.
Pallaṅkamā’bhujitvāna nisīdi kusumāsane;
Mahātapo mahāpañño sumedho damitindriyo.
59.
Devā dasasahassesu cakkavāḷesu moditā;
Abhitvaviṃsu taṃ dhīraṃ nisinnaṃ kusumāsane.
60.
Nisinno upadhāresi dhamme buddhakare tadā;
Kimuddhaṃ vā adho vā’pi disāsu vidisāsu ca.
61.
Icce’vaṃ vicinanto so sakalaṃ dhammadhātukaṃ;
Addakkhi sakasantāne paṭhamaṃ dānapāramiṃ.
62.
Evame’vaṃ gavesanto uttariṃ pāramī vidū;
Sabbā pāramiyo disvā attano ñāṇacakkhunā.
63.
Saṃsāre saṃsaranto so bahuṃ dukkhaṃ titikkhiya;
Gavesanto’mataṃ santo pūretvā dānapāramiṃ.
64.
Sattanaṃ kapparukkho’va cintāmaṇi’va kāmado;
Icchiticchitamannādiṃ dadanto dadataṃ varo.
65.
Tārakāhi bahuṃ katvā nabhe cāruvilocane;
Uppāṭetvā dadaṃ dhīro yācakānaṃ pamodito.
66.
Mahiyā paṃsuto cā’pi samuddodakato’dhikaṃ;
Dadaṃ sarīramaṃsañca lohitampi ca attano.
67.
Molinā’laṅkate sīse’dhikaṃ katvā sineruto;
Kampayitvā mahiṃ dento sute cā’pi sakaṅgatāva.
68.
Sīlanekkammapaññādī pūretvā sabbapāramī;
Vessantarattabhāve’ vampatvā tambhā cuto pana.
69.
Uppajjitvā surāvāse sundare tusite pure;
Vasanto suciraṃ kālaṃ bhutvānā’tantasampadaṃ.
70.
Katañjalīhi devehi yācito dipaduttamo;
Sambodhāya mahāvīra kālo tuyhantiādinā.
71.
Viloketvāna kālādiṃ ñatvā kālanti bodhiyā;
Paṭiññaṃ devasaṅghassa datvā nandanakānanaṃ.
72.
Gantvāna devasaṅghehi sugatiṃ gacchi’to cuto;
Abhitthuto mahāpañño cavitvāna tato idha.
73.
Susajjitaṅgoruturaṅgamākule,
Vicittanānāpaṇapaṇyasampade;
Manoramuttuṅgajindarājite,
Vibhūsite toraṇaketurāsihi.
74.
Alaṅkataṭṭālavisālamālaye,
Sugopure sundarasundarālaye;
Sudassanīye kapiḷavhaye pure,
Purindadassā’pi purassa hāsake.
75.
Bhūpālamoḷiratanālinisevitaṅghi,
Paṅkeruhaṃ vimalanekaguṇādhivāsaṃ;
Okkākarājakulaketumanāthanāthaṃ,
Suddhodanaṃ narapatiṃ pavaraṃ paṭicca.
76.
So sajjhudāmadhavalāmaladassanīya,
Soṇḍāya saṃgahitasetavarāracindaṃ;
Candāvadātavaravāraṇarājavaṇṇaṃ,
Sandassayitva supinena visālapañño.
77.
Bimbādharāya vikacuppalalocanāya,
Devindacāparaticaḍḍhanabhūlatāya;
Sampuṇṇasommavimalinduvarānanāya,
Sovaṇṇahaṃsayugacārupayodharāya.
78.
Pādāravindakarapallavasundarāya,
Sovaṇṇavaṇṇatanuvaṇṇavirājitāya;
Sīlādineka guṇabhūsanabhūsitāya,
Māyāya rājavanitāyu’pagañchi kucchiṃ.
79.
Paṭisandhikkhaṇe tassa jātā’nekavidhabbhutā;
Athā’yaṃ gahitārakkho narehi amarehi ca.
80.
Manuññarattambujakaṇṇikāya,
Mā’sīnasiṅgīpaṭimā’va rammā;
Suvaṇṇavaṇṇo dipadānamindo,
Pallaṅkamā’bhuñchiya mātugabbhe.
81.
Maṇimhi vippasannamhi rattasuttami’vā’vutaṃ;
Mātucittambujaṃ dhīro bodhayanto padissati.
82.
Dasamāsāvasānamhi devī rañño kathesi’daṃ;
Mayhaṃ ñātigharaṃ deva gantumi’cchāma’haṃ iti.
83.
Rañño’tha samanuññatā gacchanti kulama’ttano;
Mahatā parihārena dibbañjasa samañjase.
84.
Surabhikusumasaṇḍālaṅkatassālasaṇḍaṃ,
Samadahamaramālāgīyamānagganādaṃ;
Nayanavihagasaṅghe avhayantaṃ’va disvā,
Vipularatinivāsaṃ lumbinīkānanaṃ taṃ.
85.
Vipulatararatiṃ sā tamhi kātūna ramme,
Amarayuvatilīlācārulīlābhirāmā;
Vikasitavarasālasso’pagantvāna mūlaṃ,
Sayama’tinamite kaṃ sālasākhaṃ agaṇhi.
86.
Tasmiṃ khaṇe kammajamāluta’ssā,
Caliṃsu sānīhi parikkhipitvā;
Deviṃ jano taṃ abhipālayanto,
Tamhā paṭikkamma susaṇṭhitā’tha.
87.
Sagacāruhemavalayādivibhūsitena,
Accantatambanakharaṃsisamujjalena;
Tulātikomalasurattakarena sākhaṃ,
Olamba tattha majanesi ṭṭhitā’va dhīraṃ.
88.
Sovaṇṇavaṇṇatanuvaṇṇavirājamānaṃ,
Nettābhirāmamatulaṃ atulāya gabbhā;
Sammā pasāritakaraṅghīyugābhirāmaṃ,
Paṅkeruhā kaṇakahaṃsami’vo’tarantaṃ.
89.
Brahmā managgharativaḍḍhanahemajāla,
Mā’dāya tena upagamma paṭiggahetvā;
‘‘Sammoda devi aya ma’ggataro suto te,
Jāto’’ti tāya purato kathayiṃsu ṭhatvā.
90.
Jāyanti sesamanujā malamakkhitaṅgā,
Jāto pane’sa pavaro dipadānamindo;
Accanta saṇhamalakāsikavatthakamhi,
Nikkhittanagghataracārumaṇī’va suddho.
91.
Eva’mpi sante sabhato’pagantvā,
Dve vāridhārā subhagassa dehe;
Janettidehe’pi utuṃ manuññaṃ,
Gāhāpayuṃ maṅgalakiccatāya.
92.
Tesaṃ karaṃ ratikarā ajinappaveṇī,
Mā’dāya tena upagamma paṭiggahesuṃ;
Devā dukūlamayacumbaṭakena vīraṃ,
Tesaṃ karaṃ naravarā narasīharājaṃ.
93.
Tesaṃ karā ratikaro vimalo’va cando,
Cakkaṅkitorucaraṇehi mahītalasmiṃ;
Sammā patiṭṭhiya puratthimakaṃ disaṃ so,
Olokayittha kamalāyatalocanehi.
94.
Ekaṅganā nekasatāni cakka,
Vāḷāna’hesuṃ sanarāmarā’tha;
Dhīraṃ sugandhappabhūtīhi tesu,
Sampūjayantā idama’braviṃsu.
95.
Natthe’ttha tumhehi samo sudhīsa,
Eko pumā’pa’ggataro kuto’ti;
Evaṃ disā lokiya lokanātho,
Tapekkhamāno sadisa’mpi ekaṃ.
96.
Uttarā’bhimukho sattapadaṃ gantvā kathesi’daṃ,
‘‘Aggo’hamasmi lokassa jeṭṭho seṭṭho’’tiādikaṃ.
97.
Anaññasādhāraṇanādamu’ttamaṃ,
Surāsurabrahmanarindapūjitaṃ;
Narinda’mādāya gato mahājano,
Susajjitaṃ taṃ kapiḷavhayaṃ puraṃ.
98.
Bhārātibhāranagapādapamerurājaṃ,
Sabba’mpi sāgarajalaṃ vahituṃ samatthā;
Jātakkhaṇe,pi guṇabhārama’sayhamānā,
Saṅkampayī’va pathavī pavarassa tassa.
99.
Ramiṃsu soṇā hariṇehi saddhiṃ,
Kākā ulūkehi mudaggudaggā;
Supaṇṇarājūhi mahoragā ca,
Majjārasaṅghā’pi ca undurehi.
100.
Migā migindehi samāgamiṃsu,
Puttehi mātāpitaro yathe’va;
Nāvā videsa’mpi gatā sadesaṃ,
Gatā’ca kaṇḍaṃ sarabhaṅgasatthu.
101.
Nānāvirāgujjalapaṅkajehi,
Vibhūsito santataraṅgamālo;
Mahaṇṇavo āsi tahiṃ jala’mpi,
Accantasātattamu’pāgamāsi.
102.
Suphullaolambakapaṅkajehi,
Samākulattaṃ gaganaṃ agañchi;
Jahiṃsu pakkhī gamanaṃ nabhamhi,
Ṭhitā’ca sindhū’pi asandamānā.
103.
Akālameghappiyasaṅgamena,
Mahīvadhū sommatamā ahosi;
Marūhi vassāpitanekapuppha,
Vibhūsitenā’tivibhūsitāva.
104.
Suphullamālābharaṇābhirāmā,
Lataṅganā’liṃgitapādapindā;
Sugandhakiñjakkhavarambarehi,
Disaṅganāyo atisobhayiṃsu.
105.
Sugandhadhūpehi nabhaṃ asesaṃ,
Pavāsitaṃ rammataraṃ ahosi;
Surāsurindā chanavesadhārī,
Saṃgītiyuttā vicariṃsu sabbe.
106.
Piyaṃvadā sabbajanā ahesuṃ,
Disā asesā’pi ca vippasannā;
Gajā’tigajjiṃsu nadiṃsu sīhā,
Hesāravo cā’si turaṅgamānaṃ.
107.
Saveṇuvīṇā suradundubhī nabhe,
Sakaṃ sakaṃ cārusarampamocayuṃ;
Sapabbatindapputhulokadhātuyā,
Uḷāraobhāsavayo manoramo.
108.
Manuññagandho mudusītalānilo,
Sukhappadaṃ vāyi asesajantuno;
Anekarogādupapīḷitaṃgino,
Tato pamuttā sukhino siyuṃ janā.
109.
Vijambhamānāmitavāḷavījanippa,
-\Bhābhirāmaṃ bhuvanaṃ ahosi.
Mahiṃhi bhetvā cu’dakāni sandayuṃ,
Gamiṃsu bujjā ujugattataṃ janā.
110.
Andhā paṅgulanaccāni līlopetāni pekkhayuṃ;
Suṇiṃsu badhirā mūga gītiyo’pi manoramā.
111.
Sitalattamu’pāgañchi avīcaggi’pi tāvade;
Modiṃsu jalajā tasmiṃ jantavo pahasiṃsu ca.
112.
Khuppipāsābhi bhūtānaṃ petānaṃ āsi bhojanaṃ;
Lokantare’pi āloko andhakāranirantare.
113.
Atirekatarā tārāvaḷicandadivākarā;
Virociṃsu nabhe bhūmigatāni ratanāni ca.
114.
Mahītalādayo bhetvā nikkhamma uparūpari;
Vicittapañcavaṇṇā’suṃ suphullavipulambujā.
115.
Dundubhādī ca’laṅkārā avādita aghaṭṭitā;
Accantamadhuraṃ nādaṃ pamuñcaṃsu mahītale.
116.
Baddhā saṅkhalikādīhi muñciṃsu manujā tato;
Bhuvane bhavanadvārakavāṭā vivaṭā sayaṃ.
117.
‘‘Pure kapiḷavatthumhi jāto suddhodanatrajo;
Nisajja bodhimaṇḍe’ti ayaṃ buddho bhavissati.’’
118.
Celukkhepādayo cā’pī pavattentā pamoditā;
Kīḷiṃsu devasaṅghā te tāvatiṃsālaye tadā.
119.
Iddhimanto mahāpañño kāladevalatāpaso;
Suddhodananarindassa dhīmato so kulūpago.
120.
Bhojanassāvasānamhi tāvatiṃsālayaṃ gato;
Gantvā divāvihārāya nisinno bhavane tahiṃ.
121.
Chanavesaṃ gahetvāna kīḷante te udikkhiya;
Santosakāraṇaṃ pucchi tesaṃ te’pi na’mabravuṃ.
122.
Sutvā taṃ tattato tamhā pītiyo’daggamānaso;
Tāvadevo’pagantvāna suddhodananivesanaṃ.
123.
Pavisitvā supaññatte nisisso āsane isi;
‘‘Jāto kira mahārāja putto te nuttaro sudhi.
124.
Daṭṭṭhu’micchāma’haṃ taṃ’’ti āha rājā alaṅkataṃ;
Ānāpetvā kumāraṃ taṃ vandāpetu’mupāgamī.
125.
Kumārabhūtassa’pi tāvadeva guṇānubhāvena manoramāni;
Pādāravindā parivattiya’ggā patiṭṭhitā muddhani tāpasassa.
126.
Tenattabhāvena naruttamassa,
Na vanditabbo tibhavepi koci;
Tilokanāthassa sace hi sīsaṃ,
Tapassino pādatale ṭhapeyyaṃ.
127.
Phāleyyamuddhā khalu tāpasassa paggayha so añjalimuttamassa;
Aṭṭhāsi dhīrassa guṇaṇṇavassa nāsetu’mattāna’mayuttakanti.
128.
Disvāna taṃ acchariyaṃ narindo devātidevassa sakatrajassa;
Pādāravindāna’bhivandi tuṭṭho vicittacakkaṅkitakomalāni.
129.
Yadā’si rañño puthuvappamaṅgalaṃ tadā puraṃ devapuraṃ’va sajjitaṃ;
Vibhūsitā tā janatā manoramā samāgatā tassa niketamuttamaṃ.
130.
Vibhūsitaṅgo janatāhi tāhi so purakkhato bhūsanabhūsitatrajaṃ;
Tamā’dayitvā’tulavappamaṅgalaṃ surindalīlāya gato narissaro.
131.
Nānāvirāgujjalacārusāni parikkhite kamhi ca jambumūle;
Sayāpayitvā bahimaṅgalaṃ taṃ udikkhituṃ dhātigaṇā gamiṃsu.
132.
Suvaṇṇatārādivirājamāna’vitānajotujjalajambumūle;
Nisajja dhīro sayane manuññe’jhānaṃ samāpajji katāvakāso.
133.
Suvaṇṇabimbaṃ viya taṃ nisinnaṃ chāyañca tassā ṭhitame’va disvā;
Tamabravī dhātijano’pagantvā ‘‘puttassa te abbhutamī’disanti.’’
134.
Visuddhacandānanabhāsurassa sutvāna taṃ paṅkajalocanassa;
Savandanaṃ me dutiya’nti vatvā puttassa pāde sirasā’bhivandi.
135.
Tadaññānipi lokasmiṃ jātā’nekavidhabbhutā;
Dassitā me samāsena ganthavitthārabhīrunā.
136.
Yasmiṃ vicittamaṇimaṇḍitamandirānaṃ,
Nānāvitānasayanāsanamaṇḍitānaṃ;
Nisseṇi seṇi puthubhūmikabhūsitānaṃ,
Tiṇṇaṃ utūnama’nurūpama’laṅkatānaṃ.
137.
Siṅgesu raṃsinikarā suramandirānaṃ,
Siṅgesu raṃsimapahāsakarā’va niccaṃ;
Ādiccaraṃsi viya paṅkajakānanāni,
Lokānanambujavanāni vikāsayanti.
138.
Nānā maṇivicittāhi bhittīti vanitā sadā;
Vinā’pi dappaṇacchāyaṃ pasādhenti sakaṃ tanuṃ.
139.
Telāsanagasaṅkāsaṃ vilocanarasāyanaṃ;
Sudhālaṅkatapākāravalayaṃ yattha dissate.
140.
Indanīloruvalayaṃ nānā ratanabhūsitaṃ;
Dissate’va sadā yasmiṃ parikhānekapaṅkajā.
141.
Patvāna vuddhiṃ vipule manuññe,
Bhutvāna kāme ca tahiṃ vasanto;
Gacchaṃ tilokekavilocano so,
Uyyānakīḷāya mahāpathamhi.
142.
Kamena jiṇṇaṃ byadhitaṃ matañca,
Disvāna rūpaṃ tibhave viratto;
Manoramaṃ pabbajitañca rūpaṃ,
Katvā ratiṃ tamhi catutthavāre.
143.
Suphullanānātarusaṇḍamaṇḍitaṃ sikhaṇḍisaṇḍādidijūpakūjitaṃ;
Sudassanīyaṃ viya nandanaṃ vanaṃ manoramuyyānama’gā mahāyaso.
144.
Suraṅganā sundarasundarīnaṃ manorame vāditanaccagīte surindalīlāya;
Tahiṃ narindo ramitva kāmaṃ dipadāna’mindo.
145.
Ābhujitvāna pallaṅkaṃ nisinno rucirāsane;
Kārāpetuma’cintesi dehabhūsana’mattano.
146.
Tassa cittaṃ viditvāna vissakammassi’daṃbravī;
Alaṅkarohi siddhattha’miti devānamissaro.
147.
Tenā’ṇatto’pagantvāna vissakammo yasassino;
Dasadussasahassehi sīsaṃ veṭhesi sobhanaṃ.
148.
Tanuṃ manuññampi akāsi sobhanaṃ,
Anaññasādhāraṇalakkhaṇujjalaṃ;
Vicittanānuttamabhūsanehi so,
Sugandhigandhuppalacandanādinā.
149.
Vibhūsito tena vibhūsitaṅginā,
Tahiṃ nisinno vimale silātale;
Suraṅganāsannibhasundarīhi so,
Purakkhato devapatīva sobhati.
150.
Suddhodananarindena pesitaṃ sāsanuttamaṃ;
‘‘Putto te putta jāto’’ti sutvāna dīpaduttamo.
151.
‘‘Mama’jja bandhanaṃ jātaṃ’’iti vatvāna tāvade;
Samiddhaṃ sabbakāmehi agamā sundaraṃ puraṃ.
152.
Ṭhitā uparipāsāde kisāgotami taṃ tadā;
Rājentaṃ sataraṃsi’ṃva rājaṃ disvā kathe si’daṃ.
153.
‘‘Yesaṃ sūnu ayaṃ dhīro yā ca jāyā imassa tu;
Te sabbe nibbutā nūna sadā’nūnaguṇassa ve’’.
154.
Itī’disaṃ giraṃ sutvā manuññaṃ tāya bhāsitaṃ;
Sañjātapītiyā pīno gacchamāno sakālayaṃ.
155.
Sītalaṃ vimalaṃ hāriṃ hāraṃ taṃ rativaḍḍhanaṃ;
Pesetvā santikaṃ tassā omuñcitvāna kaṇṭhato.
156.
Pāsādama’bhirūhitvā vejayantaṃ’va sundaraṃva;
Nipajji devarājā’va sayane so mahārahe.
157.
Sundarī taṃ purakkhatvā surasundarisannibhā;
Payojayiṃsu naccāni gītāni vividhāni’pi.
158.
Pabbajjābhirato dhīro pañcakāme nirālayo;
Tādise naccagīte’pi na ramitvā manorame.
159.
Nipanno vissamitvāna īsakaṃ sayane tahiṃ;
Pallaṅkamā’bhujitvāna mahāvīro mahīpati.
160.
Nisinno’va’nekappakāraṃ vikāraṃ,
Padisvāna niddupagānaṃ vadhūnaṃ;
Gamissāmi’dānī’ti ubbiggacitto,
Bhave dvāramūlaṃ’pagantvāna rammaṃ.
161.
Ṭhapetvāna sīsaṃ subhummārakasmiṃ,
Suṇissāmi dhīrassa saddanti tasmiṃ;
Nipannaṃ sudantaṃ pasādāvahantaṃ,
Sahāyaṃ amaccaṃ mahāpuññavantaṃ.
162.
Acchannasavanaṃ channaṃ āmantetvā kathesi’daṃ;
‘‘Ānehi iti kappetvā kanthakaṃ nāma sindhavaṃ.’’
163.
So channo patigaṇhitvā taṃ giraṃ tena bhāsitaṃ;
Tato gantvāna kappetvā sīghamā’nesi sindhavaṃ.
164.
Abhinikkhamanaṃ tassa ñatvā varaturaṅgamo;
Tena sajjiyamāno so hesāravamu’dīrayi.
165.
Pattharitvāna gacchantaṃ saddaṃ taṃ sakalaṃ puraṃ;
Sabbe suragaṇā tasmiṃ sotuṃ nā’daṃsu kassaci.
166.
Atha so sajjanānando uttamaṃ puttama’ttano;
Passitvā paṭhamaṃ gantvā pacchā buddho bhavāma’haṃ.
167.
Cintayitvāna eva’mpi gantvā jāyānivesanaṃ;
Ṭhapetvā pādadu’mmāre gīvaṃ anto pavesiya.
168.
Kusumehi samākiṇṇe devindasayanūpame;
Nipannaṃ mātuyā saddhiṃ sayane sakama’trajaṃ.
169.
Viloketvāna cintesi iti lokekanāyako;
Sacā’haṃ deviyā bāhuma’panetvā mama’trajaṃ.
170.
Gaṇhissāma’ntarāya’mpi kareyya gamanassa me;
Pabujjhitvā mahantena pemene’sā yasodharā.
171.
Buddho hutvā punā’gamma passissāmī’ti atrajaṃ;
Narādhipo tadā tamhā pāsādatalato’tari.
172.
Pesalānanakaraṅghipaṅkajā hāsaphenabhamuvīcibhāsurā;
Nettanīlakamalā yasodharākomudī’va nayanālipatthitā.
173.
Samattho assa ko tassā jahituṃ dehasampadaṃ;
Vindamāno vinā dhīraṃ ṭhitaṃ paramimuddhani.
174.
‘‘Asso sāmi mayānīto kālaṃ jāna rathesabha’’;
Iti abravi channo so bhūpālassa yasassino.
175.
Mahīpati tadā sutvā channeno’dīritaṃ giraṃ;
Pāsādā otaritvāna gantvā kanthakasantikaṃ.
176.
Tassi’daṃ vacanaṃ bhāsi sabbasattahite rato;
‘‘Kanthaka’jje’karattiṃ mā tārehi’’ sanarāmaraṃ.
177.
Lokamu’ttārayissāmi buddho hutvā anuttaro;
Bhavasāgarato ghorajarādimakarākarā.’’
178.
Idaṃ vatvā tamā’ruyha sindhavaṃ saṅkhasannibhaṃ;
Gāhāpetvāna channena sudaḷhaṃ tassa vāladhiṃ.
179.
Patvāna so mahādvārasamīpaṃ samacintayi;
Bhaveyya vivaṭaṃ dvāraṃ yena kenaci no sace.
180.
Vāladhiṃ gahiteneva saddhiṃ channena kanthakaṃ,
Nippīḷayitvā satthīhi imamaccuggataṃ subhaṃ;
Ullaṅghitvāna pākāraṃ gacchāmī’ti mahabbalo.
181.
Tathā thāmabalūpeto channo’pi turaguttamo;
Visuṃ visuṃ vicintesuṃ pākāraṃ samatikkamaṃ.
182.
Tassa cittaṃ viditvāna moditā gamane subhe;
Vivariṃsu tadā dvāraṃ dvāre’dhiggahitā surā.
183.
Taṃ siddhatthama’siddhatthaṃ karissāmī’ti cintiya;
Āgantvā tassi’daṃ bhāsi antalikkhe ṭṭhitantiko.
184.
‘‘Mā nikkhami mahāvīra ito te sattame dine;
Dibbaṃ tu cakkaratanaṃ addhā pātubhavissati.’’
185.
Iccevaṃ vuccamāno so antakena mahāyaso;
‘‘Ko’si tvami’ti’’taṃ bhāsi māro ca’ttānamā’disi.
186.
‘‘Mārajānāma’haṃ mayhaṃ dibbacakkassa sambhavaṃ;
Gaccha tvami’dha mā tiṭṭha na’mhi rajjenamatthiko.
187.
Sabbaṃ dasasahassimpi lokadhātuma’haṃ pana;
Unnādetvā bhavissāmi buddho lokekanāyako.’’
188.
Evaṃ vutte mahāsatte attano giramu’ttariṃ;
Gāhāpetuma’sakkonto tatthe’va’ntaradhāyi’so.
189.
Pāpimassa idaṃ vatvā cakkavattisirimpi ca;
Pahāya khepiṇḍaṃ’va paccusasamaye vasiṃ.
190.
Gacchantama’bhipūjetuṃ samāgantvāna tāvade;
Ratanukkāsahassāni dhārayantā marū tahiṃ.
191.
Pacchato purato tassa ubhopassesu gacchare;
Tathe’va abhipūjentā supaṇṇā ca mahoragā.
192.
Suvipulasurasenā cārulīlābhirāmā,
Kusumasaliladhārā vassayantā nabhamhā;
Ihahi dasasahassī cakkavāḷā gatā tā,
Sukhumatanutametodaggudaggā caranti.
193.
Yasmiṃ sugandhavarapupphasudhūpa cuṇṇa,
Hemaddhajappabhutibhāsuracārumagge;
Gacchaṃ mahājavavaraṅga turaṃga rājā,
Gantuṃ na sakkhi javato kusumādilaggo.
194.
Itthaṃ tamhi pathe ramme vattamāne mahāmahe;
Gacchanto rattisesena tiṃsayojanamañjase.
195.
Patvā’nomānadītīraṃ piṭṭhito turagassa so;
Otaritvāna vimale sītale sikatātale.
196.
Vissamitvā idaṃ vatvā ‘‘gacchāhī’ti sakaṃ puraṃ;
Ābharaṇāni ādiya channe’maṃ guragampi ca.’’
197.
Ṭhito tasmiṃ mahāvīro accanta nisitā’sinā;
Sugandhavāsitaṃ moḷiṃ chetvā’nukkhipi ambare.
198.
Cāruhemasumuggena kesadhātuṃ nabhuggataṃ;
Pūjanatthaṃ sahassakkho sirasā sampaṭicchiya.
199.
Vilocanānandakarindanīlamayehi cūḷāmaṇi cetiyaṃ so;
Patiṭṭhapesā’malatāvatiṃse ubbedhato yojanamattamaggā.
200.
Uttamaṭṭhaparikkhāraṃ dhāretvā brahmunābhataṃ;
Ambare’ca pavijjhittha varaṃ dussayugampi ca.
201.
Tamā’dāya mahābrahmā brahmaloke manoramaṃ;
Dvādasayojanubbedhaṃ dussathūpaṃ akārayi.
202.
Nāmenā’nupiyaṃ nāma gantvā ambavanaṃ tahiṃ;
Sattāhaṃ vītināmetvā pabbajjāsukhato tato.
203.
Gantvāne’kadinene’va tiṃsayojanamañjasaṃ;
Patvā rājagahaṃ dhīro piṇḍāya cari subbato.
204.
Indanīlasilāyā’pi katā pākāragopurā;
Hemacalā’va dissanti tassā’bhāgi tahiṃ tadā.
205.
Ko’yaṃ sakko nukho brahmā māro nāgo’tiādinā;
Bhiyyo kotuhaḷappatto padisvā taṃ mahājano.
206.
Pavisitvā garahetūna bhattaṃ yāpanamattakaṃ;
Yugamattaṃ’va pekkhanto gacchanto rājavīthiyaṃ.
207.
Mathitaṃ merumanthena samudda’va mahājanaṃ;
Tamhā so ākulī katvā gantvā paṇḍavapabbataṃ.
208.
Tato tasse’va chāyāya bhūmibhāge manorame;
Nisinno missakaṃ bhattaṃ paribhuñjitumā’rabhi.
209.
Paccavekkhaṇamattena antasappaṃ nivārisa;
Dehavammikato dhīro nikkhamantaṃ mahabbalo.
210.
Bhutvāna bimbisārena narindena narāsabho;
Nimantino’pi rajjena upagantvāna’nekadhā.
211.
Paṭikkhipiya taṃ rajjaṃ atha tenā’bhiyācito;
Dhammaṃ desehi mayhanti buddho hutvā anuttaro.
212.
Datvā paṭiññaṃ manujādhipassa dhīro’pagantvāna padhānabhūmiṃ;
Anaññasādhāraṇadukkarāni katvā tato kiñci apassamāno.
213.
Oḷārikannapānāni bhuñjitvā dehasampadaṃ;
Patvā’japālanigrodhamūlaṃ patto suro viya.
214.
Puratthā’bhimukho hutvā nisinno’si jutindharo;
Dehavaṇṇehi nigrodho hemavaṇṇo’si tassa so.
215.
Samiddhapatthanā ekā sujātā nāma sundarī;
Hemapātiṃ sapāyāsaṃ sīsenā’dāya onatā.
216.
Tasmiṃ adhiggahītassa rukkhadevassa tāvade;
Baliṃ dammī’ti gantvāna disvā tā dīpaduttamaṃ.
217.
Dovo’ti saññāya udaggacittā pāyāsapātiṃ pavarassa datvā;
‘‘Āsiṃsanā ijjhiyathā hi mayhaṃ tuyhampi sā sāmi samijjhitū’ti.’’
218.
Icce’vaṃ vacanaṃ vatvā gatā tamhā varaṅganā;
Atha pāyāsapātiṃ taṃ gahetvā munipuṅgavo.
219.
Gantvā nerañjarātīraṃ bhūtvā taṃ varabhojanaṃ;
Paṭisotaṃ pavissajji tassā pātiṃ manoramaṃ.
220.
Jantālipālimananettavilumpamānaṃ,
Samphullasālavanarājivirājamānaṃ;
Devindanandanavanaṃ’va’bhinandanīya,
Mu’yyānamu’ttamataraṃ pavaro’pagantvā.
221.
Katvā divāvihāraṃ so sāyaṇhasamaye tahiṃ;
Gacchaṃ kesaralīlāya bodhipādapasantikaṃ.
222.
Brahmasurāsuramahoragapakkhirāja,
Saṃsajjitoruvaṭume dipadānamindo;
Pāyāsi sotthiyadvijo tiṇahārako taṃ,
Disvāna tassa adadā tiṇamuṭṭhiyo so.
223.
Indivarāravindādikusumāna’mbarā tahiṃ;
Patantī vuṭṭhidhārā’va gacchante dīpaduttame.
224.
Cārucandanacuṇṇādi’dhupagandhehi nekadhā;
Anokāso’si ākāso gacchante dīpaduttame.
225.
Ratanujjalachattehi cāruhemaddhajehi ca;
Anokāso’si ākāso gacchante dipaduttame.
226.
Velukkhepasahassehi kīḷantehi marūhi’pi;
Anokāso’si ākāso gacchante dipaduttame.
227.
Suradundubhivajjāni karontehi marūhipi;
Anokāso’si ākāso gacchante dipaduttame.
228.
Suraṅganāhi saṅgitiṃ gāyantihi’pi’nekadhā;
Anokāso’si ākāso gacchante dipaduttame.
229.
Manoramā kiṇṇarakiṇṇaraṅganā,
Manoramaṅgā uragoragaṅkanā;
Manoramā tamhi ca naccagītiyo,
Manoramā’nekavidhā pavattayuṃ.
230.
Tadā mahoghe’va mahāmagehi,
Pavattamāne iti so mahāyaso;
Tiṇe gahetvā tibhavekanāyako,
Upāgato bodhidumindasantikaṃ.
231.
Viddumāsitaselaggarajatācalasannibhaṃ;
Katvā padakkhiṇaṃ bodhipādapaṃ dipaduttamo.
232.
Puratthimadisābhāge acale raṇadhaṃsake;
Mahītale ṭhito dhīro cālesi tiṇamuṭṭhiyo.
233.
Viddasahatthamatto so pallaṅko āsi tāvade;
Atha naṃ abbhutaṃ disvā mahāpañño vicintayi.
234.
‘‘Maṃsalohitamaṭṭhi ca nahārū ca taco ca me;
Kāmaṃ sussatu nevā’haṃ jahāmi vīriyaṃ’’iti.
235.
Ābhujitvā mahāvīro pallaṅkama’parājitaṃ;
Pācinābhimukho tasmiṃ nisīdi dīpaduttamo.
236.
Devadevassa devindo saṅkhamā’dāya tāvade;
Vīsuttarasatubbedhaṃ dhamayanto tahiṃ ṭhito.
237.
Dutiyaṃ puṇṇacandaṃ’va setacchattaṃ tiyojanaṃ;
Dhārayanto ṭhito sammā mahābrahmā sahampati.
238.
Cārucāmaramā’dāya suyāmo’pi surādhipo;
Vījayanto ṭhito tattha mandaṃ mandaṃ tigāvutaṃ.
239.
Beluvaṃ vīṇamā’dāya suropañcasikhavhayo;
Nānāvidhalayopetaṃ vādayanto tathā ṭhito.
240.
Thutigītāni gāyanto nāṭakīhi purakkhato;
Tathe’va’ṭṭhāsi so nāgarājā kālavhayo’pi ca.
241.
Gahetvā hemamañjusā surapupphehi pūritā;
Pūjayantā’va aṭṭhaṃsu battiṃsā’pi kumārikā.
242.
Sendadevasaṅghehi tehi itthaṃ mahāmahe;
Vattamāne tadā māro pāpimā iti cintayi.
243.
‘‘Atikkamitukāmo’yaṃ kumāro visayaṃ mama;
Siddhattho atha siddhatthaṃ karissāmī’’ti tāvade.
244.
Māpetva bhiṃsanatarorusahassabāhuṃ,
Saṅgayha tehi jalitā vividhāyudhāni;
Āruyha cāru diradaṃ girimekhalākkhyaṃ,
Caṇḍaṃ diyaḍḍhasatayojanamāyataṃ taṃ.
245.
Nānānanāya’nalavaṇṇasiroruhāya,
Rattoruvaṭṭabahiniggatalocanāya;
Daṭṭhoṭṭhabhiṃsanamukhāyu’ragabbhujāya,
Senāya so parivuto vividhāyudhāya.
246.
Tattho’pagamma atibhīmaramaṃ ravanto,
Siddhatthame’tha iti gaṇhatha bandhathe’maṃ;
Āṇāpayaṃ suragaṇaṃ sahadassanena,
Caṇḍānīluggatapicuṃ’va palāpayittha.
247.
Gambhīramegharavasantibhavaṇḍanādaṃ,
Vātaṃca māpiya tato subhagassa tassa;
Kaṇṇampi vīvaravarassa manoramassa,
No āsiyeva calituṃ pabhu antakotha.
248.
Saṃvaṭṭavuṭṭhijavasannibhabhīmaghora,
Vassaṃ pavassiya tato’dakabindukampi;
Nāsakkhi netuma’tulassa samīpakampi,
Disvā tama’bbhutama’tho’pi sudummukho so.
249.
Accantabhīmanaḷaaccisamujjaloru,
Pāsānabhasmakalalāyudhavassadhārā;
Aṅgārapajjalitavālukavassadhārā,
Vassāpayittha sakalāni imāni tāni.
250.
Mārānubhāvabalato nabhato’pagantvā,
Patvāna puññasikharuggatasantikaṃ tu;
Mālāguḷappabhūtibhāvagatāni’thāpi,
Lokantare’va timiraṃ timiraṃ sughoraṃ.
251.
Māpetva mohatimirampi hatassa tassa,
Dehappabhāgi sataraṃsisatoditaṃ’va;
Jātaṃ manoramataraṃ atidassanīya,
Mā’lokapuñjama’valokiya pāpadhammo.
252.
Kopoparattavadano bhukuṭippavārā,
Accantabhiṃsanavirūpakavesadhārī;
Accantatiṇhataradhāramasaṅgame’va,
Cakkāyudhaṃ carataraṃ api merurājaṃ.
253.
Saṅkhaṇḍayantami’va thūlakalīrakaṇḍaṃ,
Vissajji tena’pi na kiñci guṇākarassa;
Kātuṃ pahuttamu’pagañchi tato tame’taṃ,
Gantvā nabhā kusumachattatamā’ga sīsaṃ.
254.
Vissajjitā’pi senāya selakūṭānalākulā;
Pagantvā nabhasā mālāgulattaṃ samupāgatā.
255.
Tampi disvā sasoko so gantvā dhīrassa santikaṃ;
Pāpuṇāti mamevā’yaṃ pallaṅko aparājito.
256.
Ito uṭṭhaha pallaṅkā iti’bhāsittha dhīmato;
Katakalyāṇakammassa pallaṅkatthāya māra te.
257.
Ko sakkhī’ti pavutto so ime sabbe’ti sakkhino;
Senāyā’bhimukhaṃ hatthaṃ pasāretvāna pāpimā.
258.
Ghoranādena’haṃ sakkhi ahaṃ sakkhī’ti tāya’pi;
Sakkhibhāvaṃ vadāpetvā tasse’vaṃ samudīrayi.
259.
Ko te siddhattha sakkhī’ti atha tenā’tulena’pi;
Mame’ttha sakkhino māra nasanti’ti sacetanā.
260.
Rattameghopanikkhantahemavijjuvabhāsuraṃ;
Nīharitvā surattambhā cīvarā dakkhiṇaṃ karaṃ.
261.
Bhūmiyā’bhimukhaṃ katvā kasmā pāramibhūmiyaṃ;
Unnādetvā ni’dāne’vaṃ nissaddāsī’ti bhūmiyā.
262.
Muñcāpite rave nekasate megharave yathā;
Buddhanāgabalā nāgaṃ jānūhi supapatiṭṭhitaṃ.
263.
Disvāni’dāni gaṇhāti’dāni gaṇhāti cintiya;
Sambhinnadāṭhasappo’va hatadappo sudummukho.
264.
Pahāyā’yudhavatthāni’laṅkārāni anekadhā;
Cakkavāḷāvalā yāva sasenāya palāyi so.
265.
Taṃ mārasenaṃ sabhayaṃ sasokaṃ palāyamānaṃ iti devasaṅghā;
Disvāna mārassa parājayo’yaṃ jayo’ti siddhattha kumārakassa.
266.
Sammodamānaṃ abhipūjayantā dhīraṃ sugandhappabhūtihi tasmiṃ;
Punā’gatā nekathutīhi sammā ugghosamānā chanavesadhāri.
267.
Evaṃ mārabalaṃ dhīro viddhaṃsetvā mahabbalo;
Ādicce dharamāne’va nisinno acalāsane.
268.
Yāmasmiṃ paṭhame pubbenivāsaṃ ñāṇa’muttamo;
Visodhetvāna yāmasmiṃ majjhime dibbalocanaṃ.
269.
So paṭiccasamuppāde atha pacchimayāmake;
Otāretvāna ñāṇaṃsaṃ sammasanno anekadhā.
270.
Lokadhātusataṃ sammā unnādetvā’ruṇodaye;
Buddho hutvāna sambuddhosambuddhajalocano.
271.
‘‘Anekajātisaṃsāraṃ sandhāvissa’’ntiādinā;
Udāne’daṃ udānesi pītivegena sādiso.
272.
Sallakkhetvāguṇe tassa pallaṅkassa anekadhā;
Nā tāva’uṭṭhahissāmi ito pallaṅkato iti.
273.
Samāpattī samāpajjī anekasatakoṭiyo;
Satthā tatthe’va sattāhaṃ nisinno acalāsane.
274.
Ajjā’pi nūna dhīrassa siddhatthassa yasassino;
Atthi kattabbakiccañhi tasmā āsanamālayaṃ.
275.
Najahāsī’ti ekaccadevatānā’si saṃsayaṃ;
Ñatvā tāsaṃ vitakkaṃ taṃ sametuṃ santamānaso.
276.
Uṭṭhāya hemahaṃso’va hemavaṇṇo pabhaṅkaro;
Abbhuggantvā nabhaṃ nātho akāsi pāṭihāriyaṃ.
277.
Vitakkame’vaṃ iminā marūnaṃ sammu’pasammā’nimisesi bodhiṃ;
Sampūjayanto nayanambujehi sattāhama’ṭṭhāsi jayāsanañca.
278.
Subhāsurasmiṃ ratanehi tasmiṃ savaṅkamanto varacaṅkamasmiṃ;
Manoramasmiṃ ratanālayehi’pi visuddhadhammaṃ vicinaṃ visuddho.
279.
Mūlejapālatarurājavarassa tassa,
Māraṅganānama’malānanapaṅkajāni;
Sammā milāpiya tato mucalindamūle,
Bhogindacittakumudāni pabodhayanto.
280.
Mūle’pi rājayatanassa tassa tasmiṃ samāpattisukhampi vindaṃ;
Saṃvītināmesi manuññavaṇṇo ekūnapaññāsadināni dhīmā.
281.
Anotattodakaṃ dantakaṭṭhanāgalatāmayaṃ;
Harīṭakāgadaṃ bhutvā devindenābhatuttamaṃ.
282.
Vānijehi samānītaṃ samatthamadhupiṇḍikaṃ;
Mahārājūpanītamhi pattamhi patigaṇhiya.
283.
Bhojanassāvasānamhi japālatarumūlakaṃ;
Gantvādhigatadhammassa gambhīrattamanussari.
284.
Mahīsandhārako vārikkhandhasannibhako ayaṃ;
Gambhīrodhigato dhammo mayā santo’tiādinā.
285.
Dhammagambhīrataṃ dhammarājassa sarato sato;
Āsevaṃ takkaṇaṃ dhammaṃ imaṃ me paṭivijjhituṃ.
286.
Vāyamanto sampattayācakānaṃ manoramaṃ;
Kantetvā uttamaṅgañca moḷibhūsanabhūsitaṃ.
287.
Suvañjitāni akkhini uppāṭetvāna lohitaṃ;
Gaḷato nīhiritvāna bhariyaṃ lāvaṇṇabhāsuraṃ.
288.
Atrajañca dadantena kulavaṃsappadīpakaṃ;
Dānaṃ nāma na dinnañca natthi sīlaṃ arakkhitaṃ.
289.
Tathāhi saṅkhapālādiattabhāvesu jīvitaṃ;
Mayā pariccajantena sīlabhedabhayena ca.
290.
Khantivādādike nekaattabhāve apūritā;
Chejjādiṃ pāpunattena pāramī natthi kāci me.
291.
Tassa me vidhamantassa mārasenaṃ vasundharā;
Na kampittha ayaṃ pubbenivāsaṃ sarato’pi ca.
292.
Visodhentassa me yāme majjhime dibbalocanaṃ;
Na kampittha pakampittha pacchime pana yāmake.
293.
Paccayākārañāṇaṃ me tāvade paṭivijjhato;
Sādhukāraṃ dadantī’ca muñcamānā mahāravaṃ.
294.
Sampuṇṇalāpū viya kañjikāhi,
Takkehi puṇṇaṃ viya vāṭikā’va;
Sammakkhito’va’ñjanakehi hattho,
Vasāhi sampīta pilotikā’va.
295.
Kilesapuñjabbharito kiliṭṭho,
Rāgena ratto api desaduṭṭho;
Mohena mūḷho’ti mahabbalena,
Loko avijjānikarākaro’yaṃ.
296.
Kinnāma dhammaṃ paṭivijjhate’taṃ,
Attho hi ko tassi’ti desanāya;
Evaṃ nirussāhama’gañchi nātho,
Pajāya dhammāmatapānadāne.
297.
Nicchāretvā mahānādaṃ tato brahmā sahampatī;
Nassati vata bho loko iti loko vinassati.
298.
Brahmasaṅghaṃ samādāya devasaṅghañca tāvade;
Lokadhātusate satthu samīpaṃ samupāgato.
299.
Gantvā mahītale jānuṃ nihacca sirasañjaliṃ;
Paggayha ‘‘bhagavā dhammaṃ desetu’’ itiādinā.
300.
Yācito tena sambuddharavindavadano jino;
Lokadhātusataṃ buddhacakkhunā’lokayaṃ tadā.
301.
Tasmiṃ apparajakkhādimaccā disvā’ti ettakā;
Vibhajitvā’tha te satte bhabbābhabbavasena so.
302.
Abhabbe parivajjetvā bhabbe’vā’dāya buddhiyā;
Upanetu jano’dāni saddhābhājanama’ttano.
303.
Pūressāmī’ti taṃ tassa saddhammāmatadānato;
Vissajji brahmasaṅghassa vacanāmataraṃsiyo.
304.
Tatojapālodayapabbatodito,
Mahappabho buddhadivākaro nabhe;
Maṇippabhāsannibhabhāsurappabho,
Pamocayaṃ bhāsurabuddharaṃsiyo.
305.
Pamodayanto upakādayo tadā,
Kamena aṭṭhārasayojanañjasaṃ;
Atikkamitvāna suphullapādape,
Vijambhamānāligaṇābhikūjitaṃ.
306.
Nirantaraṃ nekadijupakūjitaṃ suphrallapaṅkeruha gandhavāsitaṃ gato;
Yasassī migadāyamuttamaṃ tahiṃ tapassī atha pañcavaggiyā.
307.
Devātidevaṃ tibhavekanāthaṃ,
Lokantadassiṃ sugataṃ sugattaṃ;
Disvāna dhīraṃ munisīharājaṃ,
Kumantaṇaṃ te iti mantayiṃsu.
308.
‘‘Bhutvāna oḷārikaannapānaṃ,
Suvaṇṇavaṇṇo paripuṇṇakāyo;
Etā’vuso’yaṃ samaṇo imassa,
Karoma nā’mhe abhivādanādiṃ.
309.
Ayaṃ visālanvayato sasūto,
Sambhāvanīyo bhuvi ketubhūto;
Paṭiggahetuṃ’rahatā’sanaṃ tu,
Tasmā’sanaṃ’yevi’ti paññapema.’’
310.
Ñatvā’tha bhagavā tesaṃ vitakkaṃ tikkhabuddhiyā;
Mettānilakadambehi mānaketuṃ padhaṃsayī.
311.
Samatthā nahi saṇṭhātuṃ sakāya katikāya te;
Akaṃsu lokanāthassa vandanādīni dhīmato.
312.
Buddhabhāvaṃ ajānantā munayo munirājino;
Āvuso vādato tassa kevalaṃ samudīrayuṃ.
313.
Atha lokavidū lokanātho tesamu‘‘dīratha;
Āvusovādato neva satthuno’’ samudīrayi.
314.
‘‘Bhikkhave arahaṃ sammā sambuddho’ti tathāgato’’;
Buddhabhāvaṃ pakāsetvā attano tesamu’ttamo.
315.
Nisinno tehi paññatte dassaneyyuttamāsane;
Brahmanādena te there sīlabhūsanabhūsite.
316.
Āmantetvāna brahmānaṃ nekakoṭipurakkhato;
Dhammacakkaṃ pavattento desanāraṃsinā tadā.
317.
Mohandhakārarāsimpi hantvā loke manoramaṃ;
Dhammālokaṃ padassetvā veneyyambujabuddhiyā.
318.
Migakānanasaṅkhāto raṇabhūmitale iti;
Rājā mahānubhāvo’vadhammarājā visārado.
319.
Desanāsiṃ samādāya dhībhujena manoramaṃ;
Veneyyajanabandhunaṃ mahānatthakaraṃ sadā.
320.
Kilesārī padāḷetvā saddhammajayadundubhiṃ;
Paharitvāna saddhammajayaketuṃ sudujjayaṃ.
321.
Ussāpetvāna saddhammajayatthuṇuttamaṃ subhaṃ;
Patiṭṭhāpiya lokekarājā hutvā sivaṅkaro.
322.
Pamocetvāna janataṃ brahāsaṃsārabandhanā;
Nibbāṇanagaraṃ netukāmo lokahite rato.
323.
Suvaṇṇācalakūṭaṃ’va jaṅgamaṃ cārudassanaṃ;
Patvo’ruvelagāmiṃ taṃ añjasaṃ’va surañjasaṃ.
324.
Bhaddavaggiyabhūpālakumāre tiṃsamattake;
Maggattayāmatarasaṃ pāyenvā rasamu’ttamaṃ.
325.
Pabbajjamu’ttamaṃ datvā lokassa’tthāya bhikkhavo;
Uyyojetvāna sambuddho cārikaṃ carathā’ti te.
326.
Gantvo’ruvelaṃ jaṭilānama’nto-
Jaṭā ca chetvāna jaṭā bahiddhā;
Pāpetva aggañjasamu’ttamo te,
Purakkhato indu’va tārakābhi.
327.
Purakkhato tehi anāsavehi,
Chabbaṇṇaraṃsābharanuttamehi;
Disaṅganāyo atisobhayanto,
Pakkhīnamakkhīni’pi pīṇayanto.
328.
Dinnaṃ paṭiññaṃ samanussaranto,
Taṃ bimbisārassa mahāyasassa;
Mocetukāmo vararājavaṃsaṃ,
Dhajūpamānassa guṇālayassa.
329.
Sikhaṇḍimaṇḍalāraddhanaccaṃ laṭṭhivanavhayaṃ;
Uyyānama’gamā nekatarusaṇḍābhimaṇḍitaṃ.
330.
Bimbisāranarindo so’gatabhāvaṃ mahesino;
Suṇitvā pītipāmojjabhūsanena vibhūsito.
331.
Tamu’yyānu’pagantvāna mahāmaccapurakkhato;
Satthupādāravindehi sobhayanto siroruhe.
332.
Nisinno bimbisāraṃ taṃ saddhammaamatambunā;
Devindagīyamānaggavaṇṇo vaṇṇābhirājito.
333.
Devadānavabhogindapūjito so mahāyaso;
Rammaṃ rājagahaṃ gantvā devindapurasannibhaṃ.
334.
Narindagehaṃ ānīto narindena sarāsabho;
Bhojanassā’vasānamhi cālayanto mahāmahiṃ.
335.
Patigaṇhiya samphullatarurājavirājitaṃ;
Rammaṃ veluvanārāmaṃ vilocana rasāyanaṃ.
336.
Sitapulinasamūhacchannabhālaṅkatasmiṃ,
Surabhikusumagandhākiṇṇamandānilasmiṃ;
Vividhakamalamālālaṅkatambāsayasmiṃ,
Vipulavimalatasmiṃ valliyāmaṇḍapasmiṃ.
337.
Suranaramahanīyo cārupādāravindo,
Vimalakamalanetto kundadantābhirāmo;
Guṇaratanasamuddo nāthanātho munindo,
Kaṇakakiraṇasobho somasommānano so.
338.
Vimalapavarasīlakkhandhavārañca katvā,
Ruciravarasamādhīkuntamu‘‘ssāpayitvā;
Tikhiṇatarasubhaggaṃ buddhañāṇorukaṇḍaṃ,
Viharati bhamayanto kāmama’ggā vihārā.
339.
Tadā suddhodano rājā‘‘putto sambodhimuttamaṃ;
Patvā pavattasaddhammacakko lokahitāya me.
340.
Rājagahaṃ’ca nissāya ramme veluvane’dhunā;
Vasatī‘‘ti suṇitvāna buddhabhūtaṃ sakatrajaṃ.
341.
Daṭṭhukāmo navakkhattuṃ navāmacce mahesino;
Navayodhasahassehi saddhiṃ pesesi santikaṃ.
342.
Gantvā te dhammarājassa sutvā’nopamadesanaṃ;
Uttamatthaṃ labhitvāna sāsanampi napesayuṃ.
343.
Tesve’kampi apassanto kāludāyiṃ subhāratiṃ;
Āmantetvā mahāmaccaṃ pabbajjābhirataṃ sadā.
344.
‘‘Sugattaratanaṃ netvā mama nettarasāyanaṃ;
Yena kenacu’pāyena karohī’’ti tama’bravī.
345.
Atha yodhasahassena tampi pesesi so’pi ca;
Gantvā sapariso satthu sutvā sundaradesanaṃ.
346.
Arahattañjasaṃ patvā pabbajitvā narāsabhaṃ;
Namassanto sa sambuddhaṃ paggayha sirasañjaliṃ.
347.
‘‘Vasantakālajjanītātirattavaṇṇābhirāmaṅkurapallavāni;
Sunīlavaṇṇujjalapattayuttā sākhāsahassāni manoramāni.
348.
Visiṭṭhagandhākulaphāliphullanānāvicittāni mahīruhāni;
Sucittanānāmigapakkhisaṅghasaṅgīyamānuttamakānanāni.
349.
Sunīlasātodakapūritāni sunādikādambakadambakāni;
Sugandhendīvarakallahārā ravindarattambujabhūsitāni.
350.
Tīrantare jātadumesu pupphakiñjakkharājīhi virājitāni;
Muttātisetāmalasekatāni rammāni nekāni jalāsayāni.
351.
Manuññaveḷuriyakañcukānivaguṇṭhitāni’ca susaddalehi;
Sunīlabhūtāni mahītalāni nabhāni mandānila saṅkulāni.
352.
Anantabhogehi janehi phītaṃ,
Surājadhāniṃ kapiḷābhidhāniṃ;
Gantuṃ bhadante samayo’’tiādiṃ,
Saṃvaṇṇi vaṇṇaṃ gamanañjasassa.
353.
Suvaṇṇanaṃ taṃ sugato suṇitvā,
‘‘Vaṇṇesi vaṇṇaṃ gamanassu’dāyi;
Kinnū‘‘ti bhāsittha tato udāyi,
Kathesi’daṃ tassa sivaṅkarassa.
354.
‘‘Bhante pitā dassanami’cchate te,
Suddhodano rājavaro yasassī;
Tathāgato lokahitekanātho,
Karotu saññātakasaṅgahanti.’’
355.
Suṇitvā madhuraṃ tassa giraṃ lokahite rato;
‘‘Sādhu’dāyi karissāmi ñātakānanti saṅgahaṃ.’’
356.
Jaṅgamo hemamerū’va rattakambalalaṅkato;
Vimalo puṇṇacando’va tārakāparivārito.
357.
Saddhiṃ vīsasahassehi santacittehi tādihi;
Gacchanto sirisampanno añjase saṭṭhiyojane.
358.
Dine dine vasitvāna yojane yojane jino;
Dvīhi māsehi sampatto buddho jātapuraṃ varaṃ.
359.
Buddhaṃ visuddhakamalānanasobhamānaṃ,
Bālaṃsumālisatabhānusamānabhānuṃ;
Cakkaṅkitorucaraṇaṃ caraṇādhivāsaṃ,
Lokattayekasaraṇaṃ araṇaggakāyaṃ.
360.
Sampuṇṇahemaghaṭatoraṇadhūmagandha,
Mālehi veṇupaṇavādihi dundubhīhi;
Cittehi chattadhajacāmaravījanīhi,
Suddhodanādivanipā abhipūjayiṃsū.
361.
Susajjitaṃ puraṃ patvā munindo taṃ manoramaṃ;
Sugandhipupphakiñjakkhālaṅkatorutalākulaṃ.
362.
Suphullajalajākiṇṇa acchodakajalālayaṃ;
Mayūramaṇḍalāraddha raṅgehi ca virājitaṃ.
363.
Cārucaṅkamapāsāda latāmaṇḍapamaṇḍitaṃ;
Pāvekkhi pavaro rammaṃ nigrodhārāmamuttamaṃ.
364.
‘‘Amhākame’sasiddhattho putto natto’ti’’ādinā;
Cintayitvāna sañjātamānasatthaddhasākiyā.
365.
Dahare dahare rāja kumāre idama’bravuṃ;
‘‘Tumhe vandatha siddhatthaṃ navandāma mayanti taṃ.’’
366.
Idaṃ vatvā nisīdiṃsu katvā te purato tato;
Adantadamako danto tilokekavilocano.
367.
Tesaṃ ajjhāsayaṃ ñatvā ‘‘na maṃ vandanti ñātayo;
Handa vandāpayissāmi’dāni nesanti’’ tāvade.
368.
Abhiññā pādakajjhānaṃ samāpajjitvā jhānato;
Vuṭṭhāya hemahaṃso’va hemavaṇṇo pabhaṅkaro.
369.
Abbhuggantvā nabhaṃ sabbasattanettarasāyanaṃ;
Gaṇḍambarukkhamūlasmiṃ pāṭihāriyasannibhaṃ.
370.
Asādhāraṇama’ññesaṃ pāṭihāriyamu’ttamaṃ;
Ramanīyatare tasmiṃ akāsi munipuṅgavo.
371.
Disvā tama’bbhutaṃ rājā suddhodanonarāsabho;
Sañjātapītipāmojjo sakyavaṃsekanāyako.
372.
Satthupādāravindehi sake cārusiroruhe;
Bhūsite’kāsi te sabbe sākiya’ akaruṃ tathā.
373.
Dhīro pokkharavassassa avasāne manoramaṃ;
Dhammavassaṃ pavassetvā sattacittāvanuggataṃ.
374.
Mahāmoharajaṃ hantvā sasaṅgho dutiye dine;
Pavekkhi sapadānena piṇḍāya puramu’ttamaṃ.
375.
Tassa pādāravindāni’ravindāni anekadhā;
Uggantvā patigaṇhiṃsu akkantakkantaṭhānato.
376.
Dehajotikadambehi gopuraṭṭālamandirā;
Piñjarattaṃ gatā tasmiṃ pākārappabhūti tadā.
377.
Carantaṃ pavisitvāna piṇḍāya puravīthiyaṃ;
Lokālokakaraṃ vīraṃ santaṃ dantaṃ pabhaṅkaraṃ.
378.
Pasādajanake ramme pāsāde sā yasodharā;
Sīhapañjarato disvā ṭhitā pemaparāyaṇā.
379.
Bhūsane maṇiraṃsīhi bhāsuraṃ rāhulaṃ varaṃ;
Āmantetvā padassetvā ‘‘tuyhame’so pitā’’ti taṃ.
380.
Niketamu’pasaṅkamma suddhodanayasassino;
Vanditvā tama’nekāhi itthīhi parivāritā.
381.
‘‘Deva devindalīlāya putto te’dha pure pure;
Caritvā carate’dāni piṇḍāyā’ti ghare ghare’’.
382.
Pavedesi pavedetvā’gamā mandirama’ttano;
Ānandajalasandoha pūrito’rucilocanā.
383.
Tato sesanarindānaṃ indo indova laṅkato;
Kampamāno pagantvāna vegena jinasantikaṃ.
384.
‘‘Sakyapuṅgava te ne’sa vaṃso mā cara mā cara;
Vaṃse putte’karājā’pi na piṇḍāya carī pure.’’
385.
Iti vutte narindena munindo guṇasekharo;
‘‘Tuyhame’so mahārāja vaṃso mayhaṃ pana’nvayo.
386.
Buddhavaṃso’’ti sambuddhavaṃsaṃ tassa pakāsayī;
Atho tasmiṃ ṭhitoyeva desento dhammamu’ttariṃ.
387.
‘‘Uttiṭṭhe nappamajjeyya dhammami’’ccādimu’ttamaṃ;
Gāthaṃ manoramaṃ vatvā sotūnaṃ sivamā’vahaṃ.
388.
Dassanaggarasaṃ datvā santappetvā tamu’ttamo;
Tenā’bhiyācito tassa niketaṃ samupāgato.
389.
Saddhiṃ visasahassehi tādīhi dipaduttamaṃ;
Madhurodanapānena santappetvā mahīpati.
390.
Cuḷāmaṇīmarīcīhi piñjarañjalikehi taṃ;
Rājuhi saha vanditvā nisīdi jinasantike.
391.
Tā’pi nekasatā gantvā sundarā rājasundarī;
Narindena anuññātā nisidiṃsu tahiṃ tadā.
392.
Desetvā madhuraṃ dhammaṃ tilokatilako jino;
Ahampa’jja na gaccheyyaṃ save bimbāya mandiraṃ.
393.
Dayāya hadayaṃ tassā phāleyyā’ti dayālayo;
Sāvakaggayugaṃ gayha mandiraṃ pitarā gato.
394.
Nisīdi pavisitvāna buddho buddhāsane tahiṃ;
Chabbaṇṇaraṃsijālehi bhāsuranto’va bhānumā.
395.
Manosilācuṇṇasamānadehamarīvijālehi virājamānā;
Pakampitā hemalatā’va bimbā bimbadharā satthu samīpa’māga.
396.
Satthu pādesu samphassasītaluttamavārinā;
Nibbāpesi mahāsokapāvakaṃ hadayindhane.
397.
Rājā satthu pavedesi bimbāyā’ti bahuṃ guṇaṃ;
Munindo’pi pakāsesi candakiṇṇarajātakaṃ.
398.
Tadā nandakumārassa sampatte maṅgalattaye;
Vivāho abhiseko ca iti gehappavesanaṃ.
399.
Maṅgalānaṃ pureyeva pabbājesi pabhaṅkaro;
Anicchantaṃ’va netvā taṃ ārāmaṃ rammamuttamaṃ.
400.
Attānama’nugacchantaṃ dāyajjatthaṃ sakatrajaṃ;
Kumāraṃ rāhulaṃ cā’pi kumārābharaṇujjalaṃ.
401.
‘‘Sukhā’va chāyā te me’’ti uggirantaṃ giraṃ piyaṃ;
‘‘Dāyajjaṃ me dadāhī’ti dāyajjaṃ me dadāhi ca’’.
402.
Ārāmameva netvāna pabbājesi niruttaraṃ;
Saddhammaratanaṃ datvā dāyajjaṃ tassa dhīmato.
403.
Nikkhamma tamhā sugataṃsumāli tahiṃ jantusaroruhāni;
Saddhammaraṃsīhi vikāsayanto upāgato rājagahaṃ punā’pi.
404.
Kusumākula sundaratarupavane padumuppala bhāsurasaranikare;
Puthucaṅkamamaṇḍitasitasikate subhasītavane viharati sugato.
405.
Tadā sudattavhayaseṭṭhiseṭṭho,
Bahūhi bhaṇḍaṃ sakaṭehi gayha;
Sāvatthito rājagahe manuññe,
Sahāyaseṭṭhissa gharū’pagantvā.
406.
Tene’va vutto subhagena buddho,
Jāto’ti loke dipadānamindo;
Sañjātapītīhi udaggacitto,
Rattiṃ pabhātaṃ iti maññamāno.
407.
Nikkhamma tamhā vigatandhakāre,
Devānubhāvena mahāpathamhi;
Gantvāna taṃ sītavanaṃ surammaṃ,
Sampuṇṇa candaṃ’va virājamānaṃ.
408.
Taṃ dīparukkhaṃ viya pajjalantaṃ,
Vilocanānandakaraṃ mahesiṃ;
Disvāna tassu’ttamapādarāgaṃ,
Paṭiggahetvā sirasā sudhīmā.
409.
Gambhīraṃ nipuṇaṃ dhammaṃ suṇitvā vimalaṃ varaṃ;
Sotāpattiphala’mpatvā sahassanaya maṇḍitaṃ.
410.
Nimantetvāna sambuddhaṃ sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ;
Vaṇṇagandharasūpetaṃ datvā dānaṃ sukhāvahaṃ.
411.
Satthu āgamanatthāya sāvatthinagaraṃ varaṃ;
Paṭiññaṃ so gahetvāna gacchanto antarāpathe.
412.
Yojane yojane vāru cittakammasamujjale;
Vihāre pavare datvā kārāpetvā bahuṃ dhanaṃ.
413.
Sāvatthiṃ puna’rāgantvā pāsādasatamaṇḍitaṃ;
Toraṇaṅghikapākāragopurādivirājitaṃ.
414.
Puraṃ apahasantaṃ’va devindassā’pi sabbadā;
Sabbasampattisampannaṃ naccagītādisobhitaṃ.
415.
Kasmiṃ so vihareyyā’ti bhagavā lokanāyako;
Samantānuvilokento vihārārahabhūmikaṃ.
416.
Jetarājakumārassa uyyānaṃ nandanopamaṃ;
Chāyūdakādisampannaṃ bhūmibhāgaṃ udikkhiya.
417.
Hiraññakoṭisanthāravasene’va mahāyaso;
Kiṇitvā pavare tamhi narāmaramanohare.
418.
Niccaṃ kiṅkiṇijālanādaruciraṃ siṅgīva siṅgākulaṃ,
Rammaṃnekamaṇīhi channachadanaṃ āmuttamuttāvaliṃ;
Nānārāgavitāna bhāsurataraṃ pupphādinā’laṅkata,
Citraṃ gandhakuṭiṃ varaṃ suvipulaṃ kāresi bhūsekharaṃ.
419.
Jinatrajānampi visālamālayaṃ,
Vitānanānāsayanāsanujjalaṃ;
Sumaṇḍitaṃ maṇḍapavaṅkamādinā,
Vilumpamānaṃ manalocanaṃ sadā.
420.
Athāpi saṇhāmalasetavālukaṃ,
Savedikācāruvisālamālakaṃ;
Jalāsayaṃ sāta’tisītalodakaṃ,
Sugandhisogandhikapaṅkajākulaṃ.
421.
Suphullasālāsanasoganāga,
Punnāgapūgādivirājamānaṃ;
Manoramaṃ jetavanābhidhānaṃ,
Kārāpayī seṭṭhi vihāraseṭṭhaṃ.
422.
Visālakelāsadharādharuttamā-
Bhirāmapākāraphanindagopito;
Janassa sabbābhimanatthasādhako,
Vihāracintāmaṇi so virājite.
423.
Tato āgamanatthāya munindaṃ nāthapiṇḍiko;
Dūtaṃ pāhesi so satthā sutvā dūtassa sāsanaṃ.
424.
Mahatā bhikkhusaṅghena tadā tamhā purakkhato;
Nikkhamitvā’nupubbena patto sāvatthimuttamaṃ.
425.
Samujjalāni nekāni dhajānādāya sundarā;
Kumārā purato satthu nikkhamiṃsu surā yathā.
426.
Nikkhamiṃsu tato tesaṃ pacchato taruṇaṅganā;
Cārupuṇṇaghaṭādāya devakaññā yathā tathā.
427.
Puṇṇapātiṃ gahetvāna seṭṭhino bhariyā tathā;
Saddhiṃ nekasatitthihi nekālaṅkāralaṅkatā.
428.
Mahāseṭṭhi mahāseṭṭhisatehi saha nāyakaṃ;
Abbhuggañchi mahāvīraṃ pūjito tehi nekadhā.
429.
Chabbaṇṇaraṃsīhi manoramehi,
Puraṃ varaṃ piñjaravaṇṇabhāvaṃ;
Nento munindo sugato sugatto,
Upāvisī jetavanaṃ vihāraṃ.
430.
Cātuddisassa saṅghassa sambuddhapamukhassa’haṃ;
Imaṃ dammi vihāranti satthu cārukarambuje.
431.
Sugandhavāsitaṃ vāriṃ hemabhiṅkārato varaṃ;
Ākiritvā adā rammaṃ vihāraṃ cārudassanaṃ.
432.
Surammaṃ vihāraṃ paṭiggayaha seṭṭhaṃ,
Anagghe vicittāsanasmiṃ nisinno;
Janindānamindo tilokekanetto,
Tilokappasādāvahaṃ taṃ manuññaṃ.
433.
Udārānisaṃsaṃ vihārappadāne,
Anāthappadānena nāthassa tassa;
Sudattābhidhānassa seṭṭhissa satthā,
Yasassī hitesī mahesī adesī.
434.
Udārānisaṃsaṃ vihārappadāne,
Kathetuṃ samattho vinā bhūripaññaṃ;
Tilokekanāthaṃ naro kosi yutto,
Mukhānaṃ sahassehi nekehi cā’pi.
435.
Iti vipulayaso so tassa dhammaṃ kathetvā,
Api sakalajanānaṃ mānase tosayanto;
Paramamadhuranādaṃ dhammabheriṃ mahantaṃ,
Viharati paharanto tattha tatthūpagantvā.
436.
Evaṃ tilokahitadena mahādayena,
Lokuttamena paribhuttapadesapantiṃ;
Niccaṃsurāsuramahoragarakkhasādi,
Sampūjitaṃ ahami’dāni nidassasissaṃ.
437.
Saddhammaraṃsinikarehi jinaṃsumāli,
Veneyyapaṅkajavanāni vikāsayanto;
Vāsaṃ akāsi pavaro paṭhamamhi vasse,
Bārāṇasimhi nagare migakānanamhi.
438.
Nānāppakāraratanāpaṇapantivīthi,
Ramme pure pavararājagahābhidhāne;
Vāsaṃ akāsi dutiye tatiye catutthe,
Vassepi kantataraveluvaneva nātho.
439.
Bhūpālamoḷimaṇiraṃsivirājamānaṃ,
Vesālināmaviditaṃ nagaraṃ surammaṃ;
Nissāya sakyamunikesari pañcamamhī,
Vassamhi vāsamakarittha mahāvanasmiṃ.
440.
Phullātinīlavimaluppalacārunetto,
Siṃgīsamānatanujotihi jotamāno;
Buddho anantaguṇasannidhi chaṭṭhavasse,
Vāsaṃ akā vipulamaṅkula pabbatasmiṃ.
441.
Gambhīraduddasataraṃ madhuraṃ marūnaṃ,
Desetva dhammamatulo sirisannivāso;
Devindasītalavisālasilāsanasmiṃ,
Vassamhi vāsama’karī muni sattamamhi.
442.
Phullāravindacaraṇo caraṇādhivāso,
So suṃsumāragirināmadharādharamhi;
Vāsaṃ akā paramamāraji aṭṭhamasmiṃ,
Vassamhi kantarabhesakalāvanamhi.
443.
Nānāmatātibahutitthiyasappadappaṃ,
Hantvā tilokatilako navamamhi vasse;
Vāsaṃ akāsi rucire atidassanīye,
Kosambisimbalivane jinapakkhirājā.
444.
Tesaṃ mahantakalahaṃ samituṃ yatīnaṃ,
Nissāya vāraṇavaraṃ dasamamhi vasse;
Pupphābhikiṇṇavipulāmalakānanasmiṃ,
Vāsaṃ akā munivaro varapāraleyyo.
445.
Dhammāmatena janataṃ ajarāmarattaṃ,
Nento vilocanamanoharasuddhadanto;
Nālābhidhānadijagāmavare munindo,
Vāsaṃ akā amitabuddhi dasekavasse.
446.
Verañja cārudijagāmasamīpabhūte,
Ārāmake surabhipupphaphalābhirāme;
Sabbaññu sakyamuni bārasamamhi vasse,
Vāsaṃ akāsi pucimandadumindamūle.
447.
Phullāravindavadano racicārusobho,
Lokassa atthacariyāya dayādhivāso;
Vāsaṃ akā ruciracāliyapabbatasmiṃ,
Vīro tilokagaru terasamamhi vasse.
448.
Bandhūkapupphasamapādakarābhirāmo,
Dhammissaro pavarajetavane suramme;
Dhīro mahiddhi muni cuddasamamhi vasse,
Vāsaṃ akā sakalasattahitesu yutto.
449.
Veneyyabandhuvanarāgagaje vihantvā,
Vassamhi pañcadasame munisīharājā;
Vāsaṃ akā kapilavatthudharādharoru,
Nigrodharāmaramaṇīyamaṇigguhāyaṃ.
450.
Yakkhampi kakkhalataraṃ suvinītabhāvaṃ,
Netvā pure varatamālavakābhidhāne;
Vasmamhi vāsamakarī dasachaṭṭhamamhi,
Nento janaṃ bahutarampi ca santimaggaṃ.
451.
Pākāragopuraniketanatoraṇādi,
Nettābhirāmavararājagahe mahesi;
Vāsaṃ akānadhivaro dasasattamamhi,
Vassamhi patthayaso bhuvanattayasmiṃ.
452.
Dhammosadhena madhurena sukhāvahena,
Lokassa ghoratararāgarajaṃ vihantvā;
Vassamhi vāsamakarī dasaaṭṭhamasmiṃ,
Aṅgīraso pavaracāliyapabbatasmiṃ.
453.
Venayyabandhujanamoharipuṃ uḷāraṃ,
Hantvāna dhammaasinā varadhammarājā;
Ekūnavīsatimake puna tattha vasse,
Vāsaṃ akā madhurabhārati lokanātho.
454.
Suddhāsayo pavararājagahe vicitte,
Vāsaṃ akāsi samavīsatimamhi vasse;
Lokassa atthacaraṇe subhakapparukkho,
Cintāmaṇippavarabhaddaghaṭo munindo.
455.
Evaṃ tilokamahito anibaddhavāsaṃ,
Katvā carampaṭhamabodhiyudārapañño;
Chabbaṇṇaraṃsisamupetavicittadeho,
Lokekabandhu bhagavā avasesakāle.
456.
Sāvatthiyaṃ pavarajetavane ca ramme,
Dibbālaye ca samalaṅkatapubbarāme;
Vāsaṃ akāsi muni vīsatipañcavasse,
Lokābhivuddhinirato sukhasannivāso.
457.
Iti amitadayo yo pañcatāḷīsavasse,
Manujamanavanasmiṃ jātarāgaggirāsiṃ;
Paramamadhuradhammambuhi nibbāpayanto,
Avasi samunimegho lokasantiṃ karotu!
458.
Paññāvaraṅganā mayhaṃ sañjātā manamandire;
Tosayantī sabbajanaṃ vuddhiṃ gacchatu sabbadā.
459.
Citaṃ yaṃ racayantena jinassa caritaṃ mayā;
Puññaṃ tassānubhāvena sampatto tusitālayaṃ.
460.
Metteyyalokanāthassa suṇanto dhammadesanaṃ;
Tena saddhiṃ ciraṃ kālaṃ vindanto mahatiṃ siriṃ.
461.
Buddhe jāte mahāsattoramme ketumanīpure;
Rājavaṃse janītvāna tihetupaṭisandhiko.
462.
Civaraṃ piṇḍapātañca anagghaṃ vipulaṃ varaṃ;
Senāsanañca bhesajjaṃ datvā tassa mahesino.
463.
Sāsane pabbajitvāna jotento tamanuttaraṃ;
Iddhimā satimā sammā dhārento piṭakattayaṃ.
464.
Vyākato tena buddho yaṃ hessatīti anāgate;
Uppannuppannabuddhānaṃ dānaṃ datvā sukhāvahaṃ.
465.
Saṃsāre saṃsaranto hi kapparukkho ca pāṇinaṃ;
Icchiticchitamannādiṃ dadanto madhuraṃ caraṃ.
466.
Maṃsalohitanettādiṃ dadaṃ cittasamāhito;
Sīlanekkhammapaññādiṃ pūrento sabbapāramiṃ.
467.
Pāramisikharaṃ patvā buddho hutvā anuttaro;
Desetvā madhuraṃ dhammaṃ jantūnaṃ sivamāvahaṃ.
468.
Sabbaṃ sadevakaṃ lokaṃ brahāsaṃsārabandhanā;
Mocayitvā varaṃ khemaṃ pāpuṇyeṃ sivaṃ puraṃ.
469.
Laṅkālaṅkāra bhūtena bhūpālanvayaketunā;
Vijayabāhunā raññā sakanāmena kārite.
470.
Satoyāsayapākāra gopurādivirājite;
Pariveṇavare ramme vasatā santavuttinā.
471.
Medhaṅkarābhidhānena dayāvāsena dhīmatā;
Therena racitaṃ etaṃ sabbha saṃsevitaṃ sadā.
472.
Bhave bhave’dha gāthānaṃ tesattati catussataṃ;
Ganthato pañcapaññāsā-dhikaṃ pañcasataṃ iti.
