Dhatupathavilasiniya
Dhātupāṭha vilāsiniyā
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
1.
Sammāsambuddha sūriyo yo sambodho dayo dito;
Jagu paṅkaja saṅghāte bodhayī paṇamāmi taṃ.
2.
Saddhammabhānu yo lokā lokaṃ katvāna dhī tamaṃ;
Dhaṃsayī muninā sammā pātubhūto namāmi taṃ.
3.
Silagandhasamākiṇṇo buddho saddhammahāya yo;
Saṅghatoyaruho pāṇa lī tosesi namāmi taṃ-
4.
Natvā mama garuṃvāsi padumārāma nāmakaṃ;
Pāḷiṃ nissāya kassā haṃ dhātupāṭhavilāsini-
5.
Imañhi ganthakaraṇaṃ satthāgamanaye rato;
Mūkalaṃgamu saṅkhāte gāme sajjanakārite-
6.
Suvisuddhārāmanāma vihāramhi nivāsako;
Tasmiṃ padhāna thero si kataññū santavutti yo-
7.
Guṇālaṅkāranāmo so thero theranvaye rato;
Yāci maṃ abhigantvāna mitto me vaṅkamānaso.
8.
Buddho hessaṃ yadā loke niddeso haṃ tadā iti;
Pāpuṇissa mahaṅkāraṃ ko vādo pani hantare-
Appaccayo paro hoti bhūvādi gaṇato sati;
Suddhakattu kirayākhyāne sabbadhātuka nissitaṃ-
Payutto kattunā yoge ṭhito yevā ppadhāniye;
Kirayaṃ sādheti etassa dīpakaṃ sāsane padaṃ-
Karaṇa vacanaṃyeva yebhuyyena padissati;
Ākhyāte kāritaṭṭhānaṃ sandhāya kathitaṃ idaṃ;
Na nāme kārataṭṭhānaṃ bodhetā itiādikaṃ-
Sunakhehipi khādāpenti iccādini padānitu;
Āharitvāna dīpeyya payoga kusalo budho-yī.
Kathito sacca saṅkhepe paccanta vacanena ve;
Bhuyyate iti saddassa sambandho bhāvadīpano-
Niddesapāḷiyaṃ rūpaṃ vihoti vihavīyati;
Iti dassanatovāpi paccattavacanaṃ thiraṃ-
Tathā dhajaggasuttante muninā hacca bhāsite;
So pahīyissati iti pāḷidassanatopica-
Pāramitānu bhāvena mahesīnaṃva dehato;
Sanni nipphādanā neva sakkaṭādi vaco viya-
Paccatta dassaneneva purisattaya yojanaṃ;
Ekavacanikañcāpi bahuvacanikampica;
Kātabba miti no khantī parassapadaādike-
Bhāve kirayāpadaṃ nāma pāḷiyā atiduddasaṃ;
Tasmā taggahaṇūpāyo vutto ettāvatā mayā-yī.
Yaṃ tikālaṃ tipurisaṃ kirayāvāci tikārakaṃ;
Attiliṅgaṃ dvivacanaṃ ta dākhyātanti vuccati-yī.
Ākhyāta sāgara matha jjatani taraṅgaṃ,
Dhātujjalaṃ vikaraṇa gama kālamīnaṃ;
Lopā nubandha raya mattha vibhāgatīraṃ,
Dhīrā taranti kavino puthu buddhi nāvā-yī.
Cakkhakkhī nayanaṃ nettaṃ locanaṃ diṭṭhi dassanaṃ;
Pekkhanaṃ acchi pamhantu pakhumanti pavuccati-yi.
‘‘Pabbājito sakā raṭṭhā, aññaṃ janapadaṃ gato,
Mahantaṃ koṭṭhaṃ kayirātha, duruttānaṃ nivetave’’-
Porāṇa metaṃ atula netaṃ ajjatanāmiva,
Nindanti tuṇhi māsīnaṃ nindanti bahubhāṇinaṃ;
Mitabhāṇinampi nindanti natthi loke anindito-
Nagaraṃ yathā paccantaṃ ‘‘guttaṃ’’ santarabāhiyaṃ,
Evaṃ ‘gopetha’ attānaṃ, khaṇe ve mā upaccagā-
Dhiratthu taṃ visavantaṃ, yamahaṃ jīvita kāraṇā,
Vantaṃ pacchā vamissāmi, mataṃ me jivitaṃ varaṃ-
Viluppateva puriso, yāvassa upakappati,
Yadā caññe vilumpantī, so vilutto vilumpatī-
‘‘Appamādo amatapadaṃ, pamādo maccuno padaṃ,
Appamattā na mīyanti, ye pamattā yathāmatā’’.
1.
Ñāṇavimala tissākhyo, yo mahāsaṅgha nāyako,
Marammavaṃsaṃ ādoca, dīpe saṇṭhāpayī idha-
2.
Tassa padhāna sissosi, pāḷi yaṭṭhakathā vidū,
Dhammadhāra samaññāto, yo mahā saṅghasāmiko-
3.
Yo tassa mukhyasiṃssā si, dhamme sattheva kovido,
Ñāṇānanda mahāthero, khe mā viya supākaṭo-
4.
Vimalasāra tissākhyo, mahāsaṃsādhipo kavi,
Sissosi dutiyo tassa, pariyatti visārado-
5.
Padumārāma nāmo me, ācero therapuṅgavo,
Tatiyo tassa sisso si sikkhāgārava saññuto-
6.
Saṅghādhipoca vimala, sārākhyo therakuñjaro,
Padumārāma vikhyāta, mahāthero cime duve-
7.
Dhammādhāra mahāsaṅgha, sāminoca upantike,
Ñāṇānanda mahāthera, ssantikeva samuggahuṃ-
8.
Tesu kho padumārāma mahāthero avaṃ mamaṃ,
Sikkhayi sadda sattheca, pāḷiyaṭṭhakathāsu ca-
9.
Tasmiṃ divaṅgate pacchā, chando vyākaraṇādikaṃ,
Vimalasāra mahāthera, ssantikeca samuggahiṃ-
10.
Tassa kho padumārāma mahātherassa dhīmato,
Sissena ñāṇatilaka therena saṃsasāminā-
11.
Buddhassa parinibbāṇa vīsahasse catussate,
Sa sattatyādhike vasse jeṭṭhamāse manorame-
12.
Aṭṭhamiyaṃ kāḷapakkhe, katāyaṃ matisūdanī,
Dhātupāṭhattha bodhāya dhātupāṭha vilāsinī-
13.
Ādi muddāpanaṃ assā, guṇālaṅkāra nāmino,
Onojitaṃ, mamāyattaṃ tatopari tapassino-
14.
Sisso mayhaṃ gunānando unākuruva gāmajo,
Mamu patthamhito āsi, gaṇṭhiṭṭhānesanādito;
15.
Bastyaṃ samaññako rājā, macco mama pitā ahu,
Ontīnyā vī sanāmā me mātā senāpatānyanu–
16.
Ācerā ceva pācerā, janako jananīva me,
Devā cetyaṅgino sabbe, nenapappontu nibbutinti-
Dhātupāṭhavilāsiniyā samāptayi.