Nitimanjari
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
Nītimañjarī
1.
Kulakkhaye vinassanti,
Kuladhammā sanantanā;
Dhamme naṭṭhe kulaṃ sabbaṃ,
Adhammo abhibhū khalaṃ.
2.
Adhammābhibhavā dantā,
Padussanti kulitthiyo;
Thīsu duṭṭhā sva dhammena,
Jāyate vaṇṇasaṅkaro.
3.
Piyaṃ bhāse guṇaggāho,
Sūro siyā vikantano;
Dātā candasamā nārī,
Diṭṭhaṃ diṭṭhaṃ nahāsaye.
4.
Kutotthi kumitte saccaṃ,
Kudāre rativaḍḍhanaṃ;
Kudesamhi mano rammaṃ,
Kurāje bhogasampadaṃ.
Saṅketeva amittasmiṃ,
Mittasmiṃ pi navissase;
Abhayā bhaya muppannaṃ,
Api mūlāni kantati.
Adiṭṭhova paro seyyo,
Dummitto no vissāsiko.
Aggihomaphalaṃ vedo,
Satthaṃsīlaphalaṃ mataṃ;
Ratiputtaphalaṃ nārī,
Dānabhuttiphalaṃ dhanaṃ.
Asaccaṃ sāhasaṃ māyā,
Mūḷhatta ma tilobhatā;
Asocaṃ niddayattañca,
Thīnaṃ dosā sabhāvajā.
Jāyāya bhattuno bhāro,
Sissena guruno kato;
Amaccakehi rājassa,
Pitarānaṃ nijenaca.
5.
Uyyamena hi sijjhanti,
Kammāni na manorathā;
Na hi suttassa sīhassa,
Pavīsanti mukhe migā.
Atisītaṃ atiuṇhaṃ,
Atisāyamidaṃ ahu;
Iti visaṭṭhakammante,
Khaṇā accenti māṇave.
Ādānassa padānassa,
Kattabbassa ca kammuno;
Khippaṃ akayyamānassa,
Kāle pivati sampadaṃ.
Nādabbe nihitā kāci,
Kriyā phalavatī bhave;
Nabyāpārasatenāpi,
Sukova pāṭhate bako.
Yo dandhakāle tarati,
Taraṇīye ca dandhaye;
Sukkhapaṇṇaṃ va akkamma,
Atthaṃ bhañjati attano.
6.
Yaṃ dadāti yaṃ bhuñjati,
Tadeva dhanino dhanaṃ;
Aññe matassa kīḷanti,
Dārehipi dhanehipi.
Dānopabhogahīnena,
Dhanena dhanino sukhaṃ;
Ko viseso daliddassa,
Adhikaṃ dhanarakkhaṇaṃ.
Nijasokhyaṃ nirundhanto,
Nīcabhogo mitampaco;
Dhanaṃ sañcayate yo so,
Parabhāravaho pasu.
Yaṃ ussukā saṅkharonti,
Alakkhikā bahuṃ dhanaṃ;
Sippavanto asippāvā,
Lakkhi vā tāni bhuñjati.
7.
Sampatyaṃ mahataṃ cittaṃ,
Bhave uppale komalaṃ;
Vipatyaṃca mahāsela,
Silāsaṅghātakakkasaṃ.
8.
Asambhabyaguṇaṃ thutvā,
Khedo mudhāva jāyate;
Avhāyaṃ canda mu llokya,
Nacandota mu pāgamī.
9.
Saccaṃ mukhamhi dhāreyya,
Kaṇṇe sutaṃ bhuje jayaṃ;
Hadayamhi khamaṃ vīraṃ,
Lokādāsaṃca locane.
Saddamattaṃ naphandeyya,
Aññatvā saddakāraṇaṃ;
Saddahetuṃ pariññāya,
Pamodo vā bhayo tathā.
Sabbasuta ma dhīyeyya,
Hīnamukkaṭṭhamajjhimaṃ.
10.
Dunnāriyā kulaṃ suddhaṃ,
Putto nassati lālanā;
Samiddhi anayā bandhu,
Pavāsā madanā hirī.
Lālaye pañcavassāni,
Dasavassāni tālaye;
Pattetu soḷasevasse,
Puttaṃ mittaṃva ācare.
Lālane bahavo dosā,
Lālane bahavo guṇā.
Pāpā nivārayati yojayate hitāya,
Guyhāni gūhati guṇaṃ pakaṭīkaroti;
Āpattikañca najahāti dadāti kāle,
Sammitta lakkhaṇamidaṃ pavadanti santo.
11.
Dujjano jīyate yutyā,
Niggahena nadhīmatā;
Nipātyate mahārukkho,
Tassamīpa khatikkhayā.
Vane migāca luddhānaṃ,
Dujjanānañca sajjanā;
Akāraṇaverī honti,
Tiṇabhakkhā supesalā.
Pādalaggaṃ karaṭṭhena,
Kaṇḍakeneva kaṇḍakaṃ.
Bālaṃ napasse nasuṇe,
Nacabālena saṃvase;
Bālenāllāpasallāpaṃ,
Nakare nacarocaye.
12.
Upa kattuṃ yathā khuddo,
Samattho natathāmahā;
Kūpo hi hanti pipāsaṃ,
Natu pāyo mahambudhi.
13.
Ādānassa padānassa,
Kattabbassaca kammuno;
Khippaṃ akaramānassa,
Kālo bhakkhati taṃ rasaṃ.
Nakkhattaṃ paṭimānentaṃ,
Attho bālaṃ upajjhagā;
Attho atthassa nakkhattaṃ,
Kiṃ karissanti tārakā.
Ajarāmarova pañño,
Vijjamatthañca cintaye;
Gahitoviya kesesu,
Maccunā dhammamācare.
14.
Vajjā gurūca mantīca,
Tayo raṭṭhābhisaṅkhatā;
Jīvīta dakkha kosānaṃ,
Vaḍḍhanā nāsanāca te.
15.
Thirena kammaṃ vaḍḍhati,
Athirena turena no;
Phalanti samaye rukkhā,
Sittāpi bahuvārinā.
Vāyāmetheva puriso,
Nanibbindeyya paṇḍito.
Payatano tādiso neva,
Kayyo yena phalaṃ nahi;
Selagge kūpakhaṇanā,
Kathaṃ toyasamāgamo.
Ñāṇaṅkusena sammaggaṃ,
Niyyatyussāhakuñjaro.
Asamekkhitakammantaṃ,
Turitābhi nipātinaṃ;
Tānikammāni tappenti,
Uṇhaṃ va jjhohitaṃ mukhe.
16.
Chaddosā puriseneha,
Hātabbā bhūtimicchantā;
Niddā majjaṃ bhayaṃ kodho,
Ālasyaṃ dīghasuttatā.
Na divā suppasīlena,
Rattimuṭṭhānadessinā;
Niccasoṇḍena mattena,
Sakkā āvasituṃ gharaṃ.
Abhetabbamhi bhāyanti,
Bhāyitabbe nabhāyare;
Bhayābhaya vimuḷhā te,
Jimhānugā ujuñjahā.
Yassa manussabhūtassa,
Natthi bhogāca sippakaṃ;
Kiṃ phalaṃ tassa mānussaṃ,
Dvipādaṭṭho hi so migo.
17.
Nānopāyova kattabbo,
Sace bhaveyya attano;
Atthasiddhi yathākāmaṃ,
Upāyo hi hitañjaso.
Lañjadānabālisena,
Kūṭaḍḍakāradhīvarā;
Vinicchayamahāmacchaṃ,
Oṭṭenti lobhasāgare.
Yassete caturo dhammā,
Vānarinda yathātava;
Saccaṃ dhammo dhīti cāgo,
Diṭṭhaṃ so ativattati.
18.
Vidvāca ratanaṃ nārī,
Vīṇā sātthaṃ giraṃmahī;
Guṇavisesa māgamma,
Guṇāni aguṇānica.
Dhanavā balavā loke,
Dhanā bhavati paṇḍito.
Sumane nissito kīṭo,
Nigguṇo hīnako sayaṃ;
Taṃ pupphehi maṇḍentānaṃ,
Raññaṃ siropi rohati.
Alakkhikehi sañcītā,
Dhanabhogāca cintitā;
Lakkhikassa bhavantete,
Lakkhivā suṭṭhubhuñjati.
Khattiyo seṭṭho jane tasmiṃ,
Yo gottapaṭisārino;
Vijjācaraṇasampanno,
So seṭṭho devamānuse.
Visāpi amataṃ gaṇhe,
Gūthato maṇimuttamaṃ;
Kaṇṭakapādapā pupphaṃ,
Thirataṃ dukkulā varaṃ.
Dhanissarādiguṇommi -
Vegena vāhitā pajā.
19.
Yassa tthi satataṃ mettā,
Sabbalokasuvallabhā;
Kūpāyate samuddopi,
Aggi tassa jalāyate.
20.
Sakkharāyati merūpi,
Visabhakkho sudhāyate;
Sasāyate migarāja,
Byālo mālāguṇāyate;
Dolāyate chamācālo,
Nānāvudhā tiṇāyare.
21.
Sameva sati ussāhe,
Sukhavāho hitaṅkaro;
Ūne-dhike tathā nohi,
Majjhago sādhu sabbadā.
Sādhu kho paṇḍitonāma,
Natveva atipaṇḍito.