4.1.13 Sodhanahāravibhaṅga

Tattha katamo sodhano hāro? “Vissajjitamhi pañhe”ti gāthā. Yathā āyasmā ajito pārāyane bhagavantaṃ pañhaṃ pucchati—

“Kenassu nivuto loko,
kenassu nappakāsati;
Kissābhilepanaṃ brūsi,
kiṃsu tassa mahabbhayan”ti.

“Avijjāya nivuto loko, (ajitāti bhagavā)
Vivicchā pamādā nappakāsati;
Jappābhilepanaṃ brūmi,
Dukkhamassa mahabbhayan”ti.

“Kenassu nivuto loko”ti pañhe “avijjāya nivuto loko”ti bhagavā padaṃ sodheti, no ca ārambhaṃ. “Kenassu nappakāsatī”ti pañhe “vivicchā pamādā nappakāsatī”ti bhagavā padaṃ sodheti, no ca ārambhaṃ. “Kissābhilepanaṃ brūsī”ti pañhe “jappābhilepanaṃ brūmī”ti bhagavā padaṃ sodheti, no ca ārambhaṃ. “Kiṃsu tassa mahabbhayan”ti pañhe “dukkhamassa mahabbhayan”ti suddho ārambho. Tenāha bhagavā “avijjāya nivuto loko”ti.

“Savanti sabbadhi sotā, (iccāyasmā ajito)
Sotānaṃ kiṃ nivāraṇaṃ;
Sotānaṃ saṃvaraṃ brūhi,
Kena sotā pidhīyare”ti.

“Yāni sotāni lokasmiṃ, (ajitāti bhagavā)
Sati tesaṃ nivāraṇaṃ;
Sotānaṃ saṃvaraṃ brūmi,
Paññāyete pidhīyare”ti.

“Savanti sabbadhi sotā, sotānaṃ kiṃ nivāraṇan”ti pañhe “yāni sotāni lokasmiṃ, sati tesaṃ nivāraṇan”ti bhagavā padaṃ sodheti, no ca ārambhaṃ. “Sotānaṃ saṃvaraṃ brūhi, kena sotā pidhīyare”ti pañhe “sotānaṃ saṃvaraṃ brūmi, paññāyete pidhīyare”ti suddho ārambho. Tenāha bhagavā “yāni sotāni lokasmin”ti.

“Paññā ceva sati ca, (iccāyasmā ajito)
Nāmarūpañca mārisa;
Etaṃ me puṭṭho pabrūhi,
Katthetaṃ uparujjhatī”ti.

Pañhe—

“Yametaṃ pañhaṃ apucchi,
ajita taṃ vadāmi te;
Yattha nāmañca rūpañca,
asesaṃ uparujjhati;
Viññāṇassa nirodhena,
etthetaṃ uparujjhatī”ti.

Suddho ārambho. Tenāha bhagavā “yametaṃ pañhaṃ apucchī”ti. Yattha evaṃ suddho ārambho, so pañho visajjito bhavati. Yattha pana ārambho asuddho, na tāva so pañho visajjito bhavati. Tenāha āyasmā mahākaccāyano “vissajjitamhi pañhe”ti.

Niyutto sodhano hāro.