1.2.7 Antaggāhikādiṭṭhiniddesa

Antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi paññāsāya ākārehi abhiniveso hoti? “Sassato loko”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti? “Asassato loko”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti? “Antavā loko”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā…  “anantavā loko”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā…  “taṃ jīvaṃ taṃ sarīran”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā…  “aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīran”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā…  “hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti…pe…  “na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti…  “hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti…  “neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā katihākārehi abhiniveso hoti?

“Sassato loko”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso hoti…pe…  “neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā pañcahākārehi abhiniveso hoti.

**“Sassato loko”**ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ loko ceva sassataṃ cāti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu—  ayaṃ paṭhamā “sassato loko”ti—  antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe…  imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.

Vedanā loko ceva sassatā cāti…pe…  saññā loko ceva sassatā cāti…pe…  saṅkhārā loko ceva sassatā cāti…pe…  viññāṇaṃ loko ceva sassatañcāti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu—  ayaṃ pañcamī sassato lokoti—  antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe…  imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. “Sassato loko”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. (5:5)

**“Asassato loko”**ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ loko ceva asassatañcāti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi…pe…  ayaṃ paṭhamā “asassato loko”ti—  antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi diṭṭhivipatti…pe…  imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.

Vedanā loko ceva asassatā cāti…pe…  saññā loko ceva asassatā cāti…pe…  saṅkhārā loko ceva asassatā cāti…pe…  viññāṇaṃ loko ceva asassatañcāti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe…  imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. “Asassato loko”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. (5:10)

**“Antavā loko”**ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Idhekacco parittaṃ okāsaṃ nīlakato pharati. Tassa evaṃ hoti—

“antavā ayaṃ loko parivaṭumo”ti. Antasaññī hoti. Yaṃ pharati, taṃ vatthu ceva loko ca. Yena pharati, so attā ceva loko cāti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu—  ayaṃ paṭhamā “antavā loko”ti antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe…  imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.

Idhekacco parittaṃ okāsaṃ pītakato pharati…  lohitakato pharati…  odātakato pharati…  obhāsakato pharati. Tassa evaṃ hoti—

“antavā ayaṃ loko parivaṭumo”ti. Antasaññī hoti. Yaṃ pharati taṃ vatthu ceva loko ca. Yena pharati so attā ceva loko cāti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi…pe…  antavā lokoti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. (5:15)

**“Anantavā loko”**ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Idhekacco vipulaṃ okāsaṃ nīlakato pharati. Tassa evaṃ hoti—

“anantavā ayaṃ loko apariyanto”ti. Anantasaññī hoti. Yaṃ pharati taṃ vatthu ceva loko ca; yena pharati so attā ceva loko cāti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu—  ayaṃ paṭhamā “anantavā loko”ti—  antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe…  imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.

Idhekacco vipulaṃ okāsaṃ pītakato pharati…  lohitakato pharati…  odātakato pharati…  obhāsakato pharati. Tassa evaṃ hoti—

“anantavā ayaṃ loko apariyanto”ti. Anantasaññī hoti. Yaṃ pharati taṃ vatthu ceva loko ca; yena pharati so attā ceva loko cāti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi…pe…  anantavā lokoti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. (5:20)

**“Taṃ jīvaṃ taṃ sarīran”**ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ jīvañceva sarīrañca; yaṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, yaṃ sarīraṃ taṃ jīvanti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu—  ayaṃ paṭhamā “taṃ jīvaṃ taṃ sarīran”ti—  antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe…  imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.

Vedanā jīvā ceva sarīraṃ ca…  saññā jīvā ceva sarīraṃ ca…  saṅkhārā jīvā ceva sarīraṃ ca…  viññāṇaṃ jīvañceva sarīrañca; yaṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ, yaṃ sarīraṃ taṃ jīvanti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi…pe…  “taṃ jīvaṃ taṃ sarīran”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. (5:25)

**“Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīran”**ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ sarīraṃ, na jīvaṃ; jīvaṃ na sarīraṃ. Aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu—  ayaṃ paṭhamā “aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīran”ti—  antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe…  imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.

Vedanā sarīraṃ, na jīvaṃ…  saññā sarīraṃ, na jīvaṃ…  saṅkhārā sarīraṃ, na jīvaṃ…  viññāṇaṃ sarīraṃ, na jīvaṃ; jīvaṃ na sarīraṃ. Aññaṃ jīvaṃ, aññaṃ sarīranti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi…pe…  aññaṃ jīvaṃ, aññaṃ sarīranti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. (5:30)

**“Hoti tathāgato paraṃ maraṇā”**ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgato kāyassa bhedā hotipi tiṭṭhatipi uppajjatipi nibbattatipīti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu—  ayaṃ paṭhamā “hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti—  antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe…  imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.

Vedanā idheva maraṇadhammā…pe…  saññā idheva maraṇadhammā…  saṅkhārā idheva maraṇadhammā…  viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgato kāyassa bhedā hotipi tiṭṭhatipi uppajjatipi nibbattatipīti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi…pe…  “hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. (5:35)

**“Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”**ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgatopi kāyassa bhedā ucchijjati vinassati; na hoti tathāgato paraṃ maraṇāti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu—  ayaṃ paṭhamā “na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti—  antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe…  imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.

Vedanā idheva maraṇadhammā…  saññā idheva maraṇadhammā…  saṅkhārā idheva maraṇadhammā…  viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgatopi kāyassa bhedā ucchijjati vinassati. “Na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi…pe…  “na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. (5:40)

**“Hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā”**ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hotīti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu—  ayaṃ paṭhamā “hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti—  antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe…  imāni saññojanāni na ca diṭṭhiyo.

Vedanā idheva maraṇadhammā…  saññā idheva maraṇadhammā…  saṅkhārā idheva maraṇadhammā…  viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgato kāyassa bhedā hoti ca na ca hotīti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi…pe…  “hoti ca na ca hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. (5:45)

**“Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”**ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā katamehi pañcahākārehi abhiniveso hoti? Rūpaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgato kāyassa bhedā paraṃ maraṇā neva hoti na na hotīti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi, aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu—  ayaṃ paṭhamā “neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti—  antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe…  imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo.

Vedanā idheva maraṇadhammā…  saññā idheva maraṇadhammā…  saṅkhārā idheva maraṇadhammā…  viññāṇaṃ idheva maraṇadhammaṃ. Tathāgato kāyassa bhedā paraṃ maraṇā neva hoti na na hotīti—  abhinivesaparāmāso diṭṭhi. Tāya diṭṭhiyā so anto gahitoti—  antaggāhikā diṭṭhi. Diṭṭhi na vatthu, vatthu na diṭṭhi. Aññā diṭṭhi, aññaṃ vatthu. Yā ca diṭṭhi yañca vatthu—  ayaṃ pañcamī “neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti—  antaggāhikā diṭṭhi. Antaggāhikā diṭṭhi micchādiṭṭhi…pe…  imāni saññojanāni, na ca diṭṭhiyo. “Neva hoti na na hoti tathāgato paraṃ maraṇā”ti—  antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi pañcahākārehi abhiniveso hoti. Antaggāhikāya diṭṭhiyā imehi paññāsāya ākārehi abhiniveso hoti. (5:50)

Antaggāhikādiṭṭhiniddeso sattamo.