3.3.5 Bhavantasaṅkhārajāyamānapañha

Rājā āha—

“bhante nāgasena, atthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyantī”ti?

“Natthi, mahārāja, keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantāyeva kho, mahārāja, saṅkhārā jāyantī”ti.

“Opammaṃ karohī”ti.

“Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idaṃ gehaṃ abhavantaṃ jātaṃ, yattha tvaṃ nisinnosī”ti?

“Natthi kiñci, bhante, idha abhavantaṃ jātaṃ, bhavantaṃyeva jātaṃ, imāni kho, bhante, dārūni vane ahesuṃ, ayañca mattikā pathaviyaṃ ahosi, itthīnañca purisānañca tajjena vāyāmena evamidaṃ gehaṃ nibbattan”ti.

“Evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantāyeva saṅkhārā jāyantī”ti.

“Bhiyyo opammaṃ karohī”ti.

“Yathā, mahārāja, ye keci bījagāmabhūtagāmā pathaviyaṃ nikkhittā anupubbena vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjamānā pupphāni ca phalāni ca dadeyyuṃ, na te rukkhā abhavantā jātā, bhavantāyeva te rukkhā jātā; evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantāyeva te saṅkhārā jāyantī”ti.

“Bhiyyo opammaṃ karohī”ti.

“Yathā, mahārāja, kumbhakāro pathaviyā mattikaṃ uddharitvā nānābhājanāni karoti, na tāni bhājanāni abhavantāni jātāni, bhavantāniyeva jātāni; evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantāyeva saṅkhārā jāyantī”ti.

“Bhiyyo opammaṃ karohī”ti.

“Yathā, mahārāja, vīṇāya pattaṃ na siyā, cammaṃ na siyā, doṇi na siyā, daṇḍo na siyā, upavīṇo na siyā, tantiyo na siyuṃ, koṇo na siyā, purisassa ca tajjo vāyāmo na siyā, jāyeyya saddo”ti?

“Na hi, bhante”ti.

“Yato ca kho, mahārāja, vīṇāya pattaṃ siyā, cammaṃ siyā, doṇi siyā, daṇḍo siyā, upavīṇo siyā, tantiyo siyuṃ, koṇo siyā, purisassa ca tajjo vāyāmo siyā, jāyeyya saddo”ti?

“Āma, bhante, jāyeyyā”ti.

“Evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantāyeva kho saṅkhārā jāyantī”ti.

“Bhiyyo opammaṃ karohī”ti.

“Yathā, mahārāja, araṇi na siyā, araṇipotako na siyā, araṇiyottakaṃ na siyā, uttarāraṇi na siyā, coḷakaṃ na siyā, purisassa ca tajjo vāyāmo na siyā, jāyeyya so aggī”ti?

“Na hi, bhante”ti.

“Yato ca kho, mahārāja, araṇi siyā, araṇipotako siyā, araṇiyottakaṃ siyā, uttarāraṇi siyā, coḷakaṃ siyā, purisassa ca tajjo vāyāmo siyā, jāyeyya so aggī”ti?

“Āma, bhante, jāyeyyā”ti.

“Evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantāyeva kho saṅkhārā jāyantī”ti.

“Bhiyyo opammaṃ karohī”ti.

“Yathā, mahārāja, maṇi na siyā, ātapo na siyā, gomayaṃ na siyā, jāyeyya so aggī”ti?

“Na hi, bhante”ti.

“Yato ca kho, mahārāja, maṇi siyā, ātapo siyā, gomayaṃ siyā, jāyeyya so aggī”ti?

“Āma, bhante, jāyeyyā”ti.

“Evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā ye abhavantā jāyanti, bhavantāyeva kho saṅkhārā jāyantī”ti.

“Bhiyyo opammaṃ karohī”ti.

“Yathā, mahārāja, ādāso na siyā, ābhā na siyā, mukhaṃ na siyā, jāyeyya attā”ti?

“Na hi, bhante”ti.

“Yato ca kho, mahārāja, ādāso siyā, ābhā siyā, mukhaṃ siyā, jāyeyya attā”ti?

“Āma, bhante, jāyeyyā”ti.

“Evameva kho, mahārāja, natthi keci saṅkhārā, ye abhavantā jāyanti, bhavantāyeva kho saṅkhārā jāyantī”ti.

“Kallosi, bhante nāgasenā”ti.

Bhavantasaṅkhārajāyamānapañho pañcamo.